النزاپین زیپرکسا (Zyprexa) شرکت دارویی آلمانی یک واحد عام صنعتی بوده که در سال 1344 و با نام اولیه هوخست تاسیس گردید و سپس در سال 1360 با تغییر مالکیت آن، به نام دیگری تغییر کرد. این شرکت دسته های دارویی مختلف از جمله داروهای گوارشی، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی که به اختصار NSAID نامیده میشود و همچنین داروهای ضد روان پریشی در این واحد دارویی تولید می گردد. این مقاله تنها جهت اطلاعات عمومی می باشد و برای تجویز باید حتما به روانپزشک مراجعه بفرمایید. الانزاپین عمدتا برای مدیریت علائم بیماری های روانی مانند: توهم دیداری، شنیداری، احساس یا باور چیزهایی که دیگران انجام نمی دهند، احساس بدگمانی غیرمعمول یا داشتن افکار درهم (اسکیزوفرنی)، احساس تحریک یا بیش فعالی، بسیار هیجان زده، شادی یا کنترل تکانه علائم شیدایی اختلال دوقطبی کمک بسیار زیادی می کند. در این مقاله به تمام سوالات شما در زمینه داروی النزاپین و جدیدترین تحقیقات تا سال 2024 آورده شده است.
الانزاپین برای چه بیماری است؟
النزاپین زیپرکسا (Zyprexa) در دسته داروهای ضد روان پریشی یا آنتی سایکوز قرار میگیرد و در بیمارانی از جمله افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی گروه A، افسردگی مالیخولیا، اختلال دو قطبی نوع دوم کاربرد کنترلی دارد. به طور کلی باید توجه داشت که داروهای ضد روان پریشی و سایکوز فاقد اثرات اعتیاد آور هستند. در حالی که عموم مردم بر این باور هستند که با مصرف داروهایی مثل الانزاپین دچار اعتیاد به مصرف دارو شده و گاهاً دیده شده بیماران بدون مشورت با پزشک معالج اقدام به قطع مصرف دارو می کنند.
پیشنهاد میکنیم بخوانید: تری فلوپرازین داروی ضد سایکوتیک
تنها نکته قابل توجه این است که داروهای ضد روان پریشی مثل الانزاپین با داروهای مخدر (اعتیاد آور مثل متادون یا مورفین) در یک مورد مشابه اند و آن هم ایجاد عوارض به دنبال قطع ناگهانی دارو است.
این عوارض می توانند طیفی گسترده شامل:
- حالت تهوع (nausea)
- استفراغ (vomiting)
- اسهال (diarrhea)
- درد معده (GI disorder)
- سرگیجه (vertigo)
- لرزش (tremor)
اشکال دارویی الانزاپین
اشکال دارویی شرکت شامل شربت یا سوسپانسیون، قرص (Tablet) های ساده یا پوشش دار، کپسول (capsule)، آمپول های تزریقی و قطره می باشد. در زمینه داروهای ضد روان پریشی نیز میتوان الانزاپین را مثال زد که به صورت قرص های روکش دار در دوزاژ 5 میلی گرمی تولید میشود. طبق دستورات درج شده روی بسته بندی قرص ها، باید آنها را در دمای کمتر از 30 درجه سانتی گراد و به دور از رطوبت و نور نگهداری کرد. باکس های دارویی تولید شده الانزاپین، شامل 100 عدد قرص روکش دار می باشد.
آیا قرص الانزاپین 5 چاق کننده است؟
تا اینجا متوجه شدیم الانزاپین یک داروی ضد روان پریشی است و برای درمان اختلالاتی همچون اسکیزوفرنی و اختلال افسردگی شدید و اختلال شخصیتی دو قطبی کاربرد دارد. به طور کلی افزایش وزن در طول درمان با داروهای ضد سایکوز و افسردگی در 25% افراد دیده شده است.
پیشنهاد میکنیم بخوانید: پرخوری عصبی یا بولیمیا
علت این موضوع هنوز به طور کامل برای محققان روشن نشده است ولی با توجه به اثری که داروهای ضد افسردگی بر سیستم سروتونین دارند و باعث مهار بازجذب آن میشوند و از طرفی با توجه به اثر سروتونین در کنترل اشتها و اضطراب و از طرفی دیگر به دلیل اثر الانزاپین بر مسیرهای ناحیه کمورسپتور، به نحوی میتوان عارضه جانبی الانزاپین را افزایش اشتها و به طبع، چاقی بیان کرد. البته خود اختلال افسردگی نیز باعث فقدان فعالیت جسمانی و چاقی می شود.
عوارض جانبی الانزاپین آن بر سیستم گوارشی:
- یبوست
- درد شکم
- خشکی دهان
- افزایش بزاق
- افزایش اشتها
- تهوع، استفراغ
- تشنگی
- بنابراین مصرف قرص الانزاپین 5 میلی گرمی با اثر افزایش دهندگی اشتها میتواند باعث چاقی شود که جزء عوارض جانبی رایج آن محسوب میشود.
قطع مصرف قرص الانزاپین
الانزاپین جهت درمان اختلالات سایکوز تجویز می شود و طول درمان آن اغلب بسته به شدت اختلال و نظر درمانگر طولانی است. بنابراین فراموش کردن حتی یک دوز از دارو میتواند با ریسک برگشت علائم همراه باشد، بنابراین هرگز به صورت سر خود نباید مصرف دارو را ترک کرد. همواره باید برای ترک قرص الانزاپین طبق تجویز پزشک و به آرامی اقدام کرد. به طور کلی در مصرف داروهای موثر بر اعصاب و روان تعدیل تدریجی دوز جهت کاهش علائم ناشی از ترک قرص ضروری است.
از بین بردن اثر قرص الانزاپین
داروی الانزاپین دارای یک سری اختلالات رایج در صورت همزمانی مصرف با سایر داروها دارد که باید حین مصرف آن به این نکات توجه خاصی داشته باشید.
از جمله تداخلات دارویی الانزاپین
- مصرف همزمان داروهای ضد فشارخون، الکل و دیازپام باعث افزایش احتمال بروز هیپوتنشن می شود.
- مصرف همزمان داروهایی مثل کاربامازپین، امپرازول و ریفامپین کلیرانس (زمان پاک شدن دارو از بدن) را افزایش می دهد.
- مصرف همزمان لوودوپا و آگونیست های دوپامین باعث بروز اثرات آنتاگونیستی در این داروها می شود.
به طور کلی برای کاهش یا از بین بردن اثر قرص الانزاپین (عوارض جانبی قرص) توصیه میشود به ورزش منظم و تغذیه سالم بپردازید. ورزش و تغذیه سالم (مصرف رژیم دارای میوه و سبزی و گوشت های سالم مثل ماهی و مرغ) میتواند باعث کاهش و حتی حذف علائمی چون یبوست، خستگی، افسردگی و خواب آلودگی شود.
همه چیز در مورد الانزاپین
این دارو در دسته دارویی تینو بنزودیازپین و دسته درمانی داروهای ضد سایکوز قرار می گیرد. فرمول شیمیایی الانزاپین به صورت C17H20N4S است. جرم مولی الانزاپین 312.439 گرم بر مول می باشد. فرآورده های ژنریک در ایران شامل قرص های 2.5، 5، 10 و 15 میلی گرمی می باشد ولی به طور کلی به صورت خوراکی و شیاف و حتی تزریق عضلانی در برخی کشورهای دیگر استفاده میشود.
در درمان اختلالات سایکوز بالغین ابتدا دوز 5-10 میلی گرم از راه خوراکی به صورت یکبار در روز تجویز میشود. در صورت نیاز میتوان هر هفته 5 میلی گرم به دوز دارو اضافه نمود. اغلب بیماران به دوز 10 میلی گرم در روز پاسخ می دهند و حداکثر دوز روزانه 20 میلی گرم است. مکانیسم اثر برای ایجاد اثرات ضد سایکوز دارو، به صورت اعمال اثر آنتاگونیستی بر روی گیرنده های دوپامین و سروتونین است. همچنین موجب مهار بازجذب سروتونین و دوپامین در انتهای پیش سیناپسی اعصاب سیستم عصبی مرکزی می شود. نیمه عمر داروی الانزاپین 21 تا 54 ساعت می باشد.
آیا الانزاپین برای خشم خوب است؟
بسیاری از علائم در طول دوره شیدایی ممکن است، همراه با عصبانیت و تحریک پذیری باشد. دوره های شیدایی معمولاً با تثبیت کننده های خلقی مانند لیتیوم، به علاوه یک آنتی سایکوتیک درمان میشوند. داروهای ضد روان پریشی مورد استفاده برای درمان شیدایی عبارتند از اولانزاپین (Zyprexa)، ریسپریدون (Risperdal) و کوئتیاپین (Seroquel).
نکته مهم: الانزاپین معمولاً برای مدیریت خشم و رفتارهای خطرناک در مواردی مورد استفاده قرار می گیرد که احساسات خشم و رفتاری خطرناک به صورت یکباره و نامتعادل ظاهر می شود و می تواند به طور معتبری زندگی روزمره و ارتباطات افراد را تحت تأثیر قرار دهد.
آیا از اولانزاپین برای اضطراب استفاده می شود؟
پیشینه اولانزاپین یک آنتی سایکوتیک آتیپیک نسل دوم است که در درمان تهوع، هذیان، اضطراب، بی خوابی و کاشکسی در بزرگسالان اثربخشی غیرمعمول نشان داده است. در نتیجه، پزشکان برای مراقبت تسکینی گاهی از آن برای هدف قرار دادن علائم متعدد رایج در بین بیماران خود استفاده کنند.
نکته مهم: این دارو زمانی برای مدیریت اضطراب استفاده می شود که اضطراب همراه با روانپریشی، تفکرجادویی، تفکر سنگین وسواسی، خشم شدید و پریشانی همراه باشد.
همچنین استفاده از الانزاپین برای اضطراب ممکن است در مواقعی که داروهای دیگر مثل مهارکننده های بازجذب سروتونین (SSRI) و مهارکننده های بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین (SNRI) نتیجه مطلوبی نداشته باشند، مفید باشد. این دارو معمولاً به عنوان یک گزینه درمانی دوم یا سوم در نظر گرفته می شود.
چند توصیه مهم در رابطه با داروی الانزاپین
- به بیمار تذکر دهید در محل های خیلی گرم قرار نگیرد.
- از بیمار بخواهید قبل از مصرف هرگونه دارویی با پزشک خود مشورت کند.
- یکی از عوارض متناقض در مصرف الانزاپین ایجاد خشکی دهان است که برای حل این مشکل می توانید راه هایی برای مقابله با این وضعیت به بیمار آموزش دهید (مصرف هشت لیوان آب در طول روز، استفاده از میوه هایی که ترجیحاً دارای ویتامین C بالا هستند مثل مرکبات، آناناس و هویج،مصرف زنجبیل به همراه نوشیدنی هایی مثل چای)
- مصرف داروی الانزاپین در مواردی مثل افراد دارای بیماری های قلبی، افراد دارای بیماری های عروق مغزی، افراد دارای بیماری های مستعد کننده هیپوتانسیون، افراد دارای سابقه تشنج، افراد دارای اختلال عملکرد کبد، افراد مسن، افرادی که دارای سابقه ایلئوس پارالیتیک هستند، افرادی که دارای هیپرتروفی پروستات هستند، افرادی که دارای گلوکوم زاویه باریک هستند و بیمارانی که در معرض ابتلا به پنومونی ناشی از آسپیراسیون مواد خارجی هستند (مثل افراد دارای کاهش سطح هوشیاری) باید با احتیاط صورت بگیرد.
- در رابطه با مصرف داروی الانزاپین در دوران شیردهی لازم به ذکر است که مصرف آن توصیه نمیشود و در صورت لزوم مصرف داروی الانزاپین، تغذیه کودک با شیر مادر در خلال دوره درمانی با این دارو توصیه نمی شود.
عوارض و فواید قرص الانزاپین
قرص الانزاپین می تواند عوارض و فواید مختلفی داشته باشد. در ادامه، عوارض و فواید این دارو را مرور می کنم:
فواید قرص النزاپین:
- کاهش اضطراب و استرس: الانزاپین می تواند به کاهش علائم اضطراب و استرس کمک کند.
- مدیریت افسردگی: این دارو ممکن است در کاهش علائم افسردگی با ویژگی های مالیخولیا مؤثر باشد.
- کنترل اختلالات خلقی: الانزاپین ممکن است به مدیریت برخی از اختلالات خلقی کمک کند.
- کمک به خواب بهتر: برخی از افراد از الانزاپین برای کمک به خواب بهتر استفاده می کنند.
عوارض قرص النزاپین:
- افزایش خواب: برخی افراد ممکن است از افزایش خواب روزانه رنج ببرند.
- افزایش وزن: برخی از افراد ممکن است در اثر استفاده از الانزاپین وزن بیشتری بگیرند.
- خشکی دهان: این دارو ممکن است باعث خشکی دهان شود.
- تاری دید و افتادگی فشار خون: برخی از مراجعین ممکن است تاری دید و افتادگی فشار خون را تجربه کنند.
- افتادگی حافظه و تمرکز: برخی از بیماران ممکن است در طول مدت استفاده از الانزاپین مشکلاتی در حافظه و تمرکز داشته باشند.
- تشنج: در موارد نادر، الانزاپین ممکن است باعث تشنج شود.
مهمترین عارضه اولانزاپین چیست؟
باید بدانید که اولانزاپین ممکن است باعث ضربان قلب تند یا کند، سرگیجه، سبکی سر و غش در هنگام بلند شدن خیلی سریع از حالت دراز کشیدن شود. زمانی که برای اولین بار مصرف اولانزاپین را شروع می کنید، این حالت بیشتر دیده می شود. در هر صورت، مصرف این دارو باید تحت نظر پزشک صورت گیرد و همواره باید مزایا و معایب آن با هم مورد بررسی قرار گیرند. اما (سندرم نورولپتیک بدخیم) مهمترین عارضه مصرف اولانزاپین یا الانزاپین است که در ادامه به آن می پردازیم.
عوارض داروی الانزاپین
از جمله کنترل اندیکاسیون ها و موارد احتیاط در مصرف داروی الانزاپین و عوارض جانبی آن میتوان موارد زیر را بیان کرد:
- سیستم قلبی عروقی یا CV (تاکی کاردی، درد قفسه سینه
- افت فشار وضعیتی یا ارتواستاتیک هیپوتانسیون، ادم
- پوست یاDerma (بثورات تاولی)
- سیستم گوارشی یا Gastrointestinal System (یبوست، خشکی دهان، افزایش اشتها، افزایش بزاق، درد شکم، تهوع، استفراغ، تشنگی)
- سیستم ادراری تناسلی یا Urinary System Genito
- سندرم پیش از قاعدگی، متروراژی، هماچوری، عفونت دستگاه ادراری، بی اختیاری ادراری
- و عوارضی چون سفتی گردن و درد اندام ها، سرفه، افزایش وزن یا کاهش وزن، سندرم فلو، تنگی نفس و تمایلات به خودکشی است.
آیا النزاپین سندروم نورلپتیک بدخیم ایجاد می کند؟
در صورت بروز حساسیت مفرط باید از مصرف الانزاپین خودداری کرده و به روانپزشک معالج اطلاع داده شود. در صورت بروز علائم سندرم نورولپتیک بدخیم (افزایش درجه حرارت بدن، کاهش سطح هوشیاری، نامنظم شدن ضربان قلب، تغییر فشار خون و تاکی کاردی) باید به سرعت مصرف داروی الانزاپین را قطع کرد. در خلال مصرف الانزاپین باید به صورت منظم عملکرد کبدی را مورد بررسی قرار داد زیرا مکانیسم اصلی متابولیسم دارو توسط کبد صورت می گیرد. دفع دارو به طور عمده (57%) از طریق ادرار و میزان کمتری نیز (30%) از راه مدفوع صورت می گیرد.
از بیماران مصرف کننده الانزاپین بخواهید تا مشخص نشدن اثر دارو از رانندگی و اموری که به هوشیاری نیاز دارند پرهیز کرده و به منظور کاهش بروز عارضه افت فشار وضعیتی از تغییر وضعیت ناگهانی بپرهیزند. از نظر توجهات بالینی لازم است داروی الانزاپین را در ظروف مقاوم به نور و رطوبت و در درجه حرارت 20 تا 25 درجه سانتی گراد نگهداری نمایید. در خلال درمان با الانزاپین لازم است فشار خون و ضربان قلب بیمار به دقت تحت مانیتور قرار بگیرد و کنترل شود. همچنین در بیماران مسن و ناتوان و مستعد به هیپوتنشن و افراد سیگاری، بهتر است دارو را با دوز 5 میلی گرم در روز شروع نمود.
آیا الانزاپین برای مغز شما مضر است؟
این مطالعه شواهدی را نشان داد که استفاده مداوم از اولانزاپین در مقابل دارونما با تغییرات بالقوه نامطلوب در ساختار مغز، یعنی نازک شدن قشر مغز مرتبط است. این تغییرات در سالمندان شرکت کننده در مطالعه بارزتر بوده است.
آیا النزاپین خواب آور است؟
بله، الانزاپین که یک داروی ضد روانپریشی است که در برخی از موارد ممکن است خواب آور باشد. این خواب آور بودن ممکن است به عنوان یک عوارض جانبی که برخی افراد ممکن است در اثر مصرف الانزاپین تجربه کنند، ظاهر شود. افرادی که این دارو را مصرف می کنند ممکن است در زمان استفاده از الانزاپین احساس خواب آلودگی یا حمله خواب و ممکن است در طول روز خستگی بیشتری احساس کنند.
اگر این عارضه به طور شدید و مزاحمت آوری برای شما شده است، می توانید با روانپزشک خود در مورد این موضوع صحبت کنید. او ممکن است پیشنهاداتی برای مدیریت خواب یا تغییر در دوز دارو داشته باشد. همچنین، در نظر داشته باشید که مصرف الانزاپین باید تحت نظر روانپزشک (متخصص اعصاب و روان) باشد و هر تغییری در مصرف دارو باید با مشورت روانپزشک انجام شود.
