داروهای سه حلقه ای و داروهای چهار حلقه ای به عنوان دسته ای از داروهای چند حلقه ای میباشند که در درمان بعضی از انواع افسردگی مد نظر قرار میگیرند. این نوع از داروها کارایی و اثربخشی مطلوبی دارند ولی به دلیل عوارض جانبی در اولویت اول نیستند. در حال حاضر داروهای نسل سوم و نسل چهارم به دلیل عوارض جانبی بسیار کمتر تجویز میشوند.
داروهای سه حلقه ای جزو داروهایی است که به منظور درمان افسردگی های حاد مورد استفاده قرار میگیرد. افسردگی یکی از مهمترین مشکلات جامعه بشری است که هر فردی می تواند بنا به دلایل مختلف دچار آن شود. درمان بعضی از انواع افسردگی بدون دارو و با کمک یک روانشناس در مرکز درمان افسردگی امکان پذیر است. در صورتی که روان درمانی یا دارو درمانی در اسرع وقت انجام نشود، میتواند عوارض خطرناکی داشته باشد. این مقاله تنها جنبه اطلاعات عمومی دارد و شما به هیچ عنوان بدون تجویز روانپزشک، اجازه مصرف هیچ دارویی را ندارید.
داروهای سه حلقه ای برای چه اختلالاتی موثر است؟
با همه مزایای که داروهای سه حلقه ای دارد، بکارگیری این نوع از قرصها عاری از عیب نیست و زمانی که بیش از حد مورد استفاده قرار گیرد، میتواند عوارض بسیار شدیدی به همراه داشته باشد. به همین دلیل تاکید میشود، مصرف آنها را زیر نظر پزشک در اولویت قرار دهید.
انواع داروهای سه حلقه ای
داروهای سه حلقه ای در دهه 50 میلادی ساخته شدند. سازمان FDA این دارو را در همان زمان تنها برای درمان اختلال افسردگی ماژور پذیرفت. داروهای سه حلقه ای جزو داروهای کلاسیک میباشد. مهمترین مزیت بکارگیری این نوع از داروها، کاهش و یا از بین بردن علائم مربوط به افسردگی است. البته از آن برای درمان اختلالهای دیگر نیز استفاده میشود. روانپزشک مرتبط با بررسی دقیق میتواند متناسب با شرایط موجود، مقدار مشخصی از این دارو را تجویز کند. به همین دلیل از مصرف کم یا زیاد آن به شدت پرهیز کنید.
انواع داروهای سه حلقه ای
مکانیسم مصرف این نوع از داروها به این صورت است که وجود آنها را در ناقل های عصبی افزایش میدهد با باز جذب سروتونین و نوراپی نفرین. از این طریق می تواند در بهبود افسردگی بسیار موثر باشد. البته وجود آنها در بدن سبب می شود که انتقال دهنده های عصبی نیز بلاک شود. این نوع از داورها در برخی از مواقع حاد می تواند به همراه مکمل های دیگری نیز تجویز شود. تا قبل از دهه 80 میلادی، این داروها جزو پرمصرف ترین قرصها برای درمان افسردگی به شمار می آمدند ولی بعد از آن با حضور داروهای دیگری، مصرف آنها در برخی از موارد کمتر مد نظر قرار گرفت. به دلیل عوارض های جانبی که داشتند، از آنها امروزه به عنوان داروهای خط دوم و سوم یاد میشود و زمانی که بیمار به قرص هایی مانند SSRI پاسخ مطلوب ندهد در این صورت روانپزشک ها مجبور به تجویز این نوع از قرصها میشوند.
کاربرد داروهای سه حلقه ای
داروهای سه حلقه ای اگرچه به عنوان داروهای ضد افسردگی شناخته می شوند ولی از آنها در مواقع دیگری نیز استفاده می شود،از آنها برای درمان مشکلات زیر نیز در بسیاری از مواقع استفاده می شود:
پزشک مربوط می تواند با بررسی دقیق شرایط بیمار و ارزیابی داروهای مصرفی قبلی، شرایط لازم را برای به کار گیری مصرف آنها ارائه دهد. لازم به ذکر است که هرگز خودسرانه، مصرف این نوع از داروها را متوقف نکنید. افراد بسیاری هستند که به محض مشاهده علائم بهبودی سریعاً در مصرف داروها تداخل می کنند. داروهای روحی و روانی مشابه داروهای تزریق شده برای سلامت جسم نیست و به کارگیری نامطلوب آنها می تواند عوارض سنگینی به همراه داشته باشد زیرا اکثر آنها جزو داروهای قوی می باشند.
عوارض داروهای سه حلقه ای
همانطور که در بخش های قبلی اشاره کرده ایم به کارگیری داروهای سه حلقه ای با همه مزایای که در درمان بسیاری از مشکلات دارند، ولی عوارض مختلفی هم دارند که از جمله مهمترین عوارض به کار گیری آنها میتوان موارد زیر را نام برد:
- تاری دید
- یبوست
- خشکی دهان
- خواب آلودگی
- افت فشار خون
- احتباس ادرار
- افزایش اشتها
- کم شدن وزن
- عرق کردن زیاد
- لرزش
- مشکلات جنسی
- تاخیر در ارگاسم
- کاهش تمایل جنسی
برخلاف بسیاری از داروهای درمان مشکلات مربوط به روح و روان با استفاده از این داورها علاوه بر اثربخشی بر روی پروتئین ها می تواند رسپتورها را نیز تحت کنترل قرار دهد و همین عامل سبب شده است که عوارض به کارگیری آنها به مقدار مازاد بیشتر شود. در صورتی که پزشک مجبور نشود، معمولاً آن را تجویز نمی کند ولی اگر به کارگیری سایر داروها اثر مطلوبی نداشته باشد، چاره ای جز به کارگیری آن نیست. اینکه بین انواع این داورها می تواند برای شما گزینه مناسبی باشد به عوامل مختلفی وابسته است اگر داروهای دیگری نیز مصرف می کنید حتماً به روانپزشک خود اطلاع دهید زیرا در برخی از مواقع تداخل داروها می تواند اثر مطلوب آنها را کاهش دهد.
نکات قبل از مصرف داروهای سه حلقه ای
مصرف برخی از داروهای سه حلقه ای می تواند بر سلامت انسان اثرات نامطلوبی داشته باشد به همین دلیل هر گاه در به کارگیری آنها شاهد برخی مشکلات در سلامت جسمی خود بودید حتماً با پزشک مربوط در تماس باشید. عوارض یاد شده برای به کارگیری این داروها به ویژه در افراد مسن به میزان بیشتری ظاهر می شود. حتماً در بازه زمانی که پزشک مصرف این دارو را برای شما در نظر گرفته است از قطع خودسرانه آن پرهیز کنید زیرا در این صورت ممکن است گرفتار علائم ناگوار آن باشید. علائم قطع مصرف دارو عبارتند از:
- اضطراب
- تحریک پذیری
- تهوع
- عرق کردن
- علائمی مشابه آنفلوآنزا
- لرز و درد عضلانی
- بی خوابی
- بی حالی
- سردرد
برخی از داروهای ضد افسردگی از جمله داروهای سه حلقه ای می تواند در دوره بارداری و شیردهی به کودک آسیب های جبران ناپذیری را در سلامت کودک و یا جنین ایجاد کند به همین دلیل اگر در حین مصرف این نوع از قرص ها هستید و قصد باردار شدن دارید، حتماً با پزشک خود در تماس باشید و راهنمایی لازم را در پیش بگیرید. در بهترین حالت پزشک می تواند با کم کردن میزان دوز مصرفی، به کارگیری آن را متوقف کند. تداخلات دارویی از جمله مهمترین مشکلات مصرف داروهای ضد افسردگی می باشد. حتی اگر برخی از داروهای گیاهی را مصرف می کند، در هنگام مراجعه به پزشک، اطلاعات کامل را در اختیار آنها قرار دهید.
مصرف بیش از حد داروهای سه حلقه ای
پزشک مربوط در برخی از مواقع به منظور مشخص کردن دوز مصرفی دارو معمولاً، آزمایش خون را در اولویت قرار می دهد. زیرا اگر میزان مصرفی آن به طور مطلوب نباشد نه تنها نمی تواند اثرات مطلوب داشته باشد، بلکه سبب ایجاد مشکلات و خطرات مختلفی خواهد بود. مصرف بیش از حد این نوع از داروها می تواند سبب بروز برخی از عوارض دیگر در بیمار باشد از جمله مهمترین علائم مصرف بیش از حد می توان موارد زیر را نام برد:
- احساس سرآسیمگی
- بی قراری
- تحریک پذیری
- افزایش حساسیت روانی
- دچار شدن به روان پریشی مثل هذیان
- تضعیف تنفسی
- مشکلاتی در گردش خون
- افزایش دمای بدن
- هیپرپیرکسی
- بروز اختلالاتی در هدایت قلبی
- تجربه آریتمی شدید
- بروز تشنج
- کاهش یافتن سطح هوشیاری
- رفتن به کما
در صورتی که فرد از بیماری هایی مانند دیابت، بیماری های قلبی و کبدرنج می برد، ممکن است به کارگیری داروهای سه حلقه ای باعث بروز برخی علائم خطرناک در سلامت وی باشد به همین دلیل روانپزشک مربوط قبل از تجویز این نوع از داروها در صدد هستند که اطلاعات دقیق در مورد وضعیت بیمار به دست آورد.
