همه ما زمانهایی را تجربه میکنیم که در آن نگران سلامت روان خود هستیم و احساس میکنیم دچار یک اختلال روانی هستیم. همین نگرانی در مورد سلامت روان، میتواند موجب ابتلا به یک بیماری روانی شود و وجود مداوم علائم و نشانه ها، باعث بوجود آمدن استرس میشود و بر توانایی و عملکرد ما تاثیر منفی میگذارد. بیماری روانی که اختلالات سلامت روان نیز نامیده میشود، به طیف گسترده ای از مشکلات سلامت روان اشاره دارد. این اختلالات بر خلق و خو و احساسات، تفکر و رفتار افراد تاثیر میگذارد. برخی از اختلالات روانی عبارتند از افسردگی، اختلالات اضطرابی، اسکیزوفرنی، اختلالات خوردن و رفتارهای اعتیادآور.
از کجا بفهمم اختلال روانی دارم؟
تشخیص اختلال روانی باید توسط یک متخصص سلامت روان (مانند روانپزشک یا روانشناس) انجام شود. اما برخی نشانه ها و علائم می توانند به شما کمک کنند تا بفهمید آیا نیاز به مشاوره و بررسی بیشتر دارید یا نه. برخی از این علائم عبارتند از:
- تغییرات در حالت روحی: احساس ناراحتی، اضطراب، خشم یا ناامیدی طولانی مدت.
- تغییرات در الگوی خواب و اشتها: بی خوابی، خواب زیاد، کاهش یا افزایش غیرعادی وزن.
- مشکلات در تمرکز و توجه: دشواری در انجام کارهای روزانه، فراموشی یا عدم توانایی در تصمیم گیری.
- کناره گیری از فعالیت های اجتماعی: از دست دادن علاقه به فعالیت ها یا روابط اجتماعی که قبلاً لذت بخش بوده اند.
- افکار خودکشی یا خودآزاری: داشتن افکار یا برنامه هایی برای آسیب به خود.
- تجربه های غیرعادی: شنیدن صداها یا دیدن چیزهایی که دیگران نمی بینند یا نمی شنوند.
- تغییرات در سطح انرژی: احساس خستگی یا بی قراری مداوم.
اگر شما یا کسی که می شناسید، این علائم را تجربه می کنید، مهم است که با یک متخصص سلامت روان صحبت کنید. آنها می توانند به شما کمک کنند تا بهترین مسیر درمانی را پیدا کنید. همچنین، مراجعه به یک پزشک عمومی می تواند اولین قدم خوب برای بررسی وضعیت سلامت روان باشد.
چه تست های اختلال روانی را نشان می دهد
تست های مختلفی وجود دارد که می تواند به تشخیص اختلالات روانی کمک کند. این تست ها معمولاً توسط متخصصان سلامت روان انجام می شوند و شامل پرسش نامه ها، مصاحبه ها و ارزیابی های بالینی می شوند. برخی از این تست ها عبارتند از:
1. پرسش نامه های خودگزارش دهی
این پرسش نامه ها از فرد می خواهند که به سوالاتی در مورد احساسات، رفتارها و تجربیات خود پاسخ دهد.
پرسش نامه افسردگی بک (BDI): این پرسش نامه برای ارزیابی شدت افسردگی استفاده می شود.
پرسش نامه اضطراب بک (BAI): برای اندازه گیری شدت اضطراب.
مقیاس اضطراب اجتماعی لیبویتز (LSAS): برای ارزیابی میزان اضطراب اجتماعی و ترس از موقعیت های اجتماعی.
2. پرسش نامه های تشخیصی
این پرسش نامه ها توسط متخصصان برای کمک به تشخیص اختلالات خاص استفاده می شوند.
پرسش نامه تشخیصی کوتاه (Brief Psychiatric Rating Scale - BPRS): برای ارزیابی علائم روان پریشی.
پرسش نامه شخصیت چندوجهی مینه سوتا (MMPI-2): یک ابزار جامع برای ارزیابی ویژگی های شخصیتی و اختلالات روانی.
3. مصاحبه های بالینی
مصاحبه های بالینی توسط روانپزشک یا روانشناس انجام می شود و شامل سوالات مفصل در مورد تاریخچه زندگی، علائم و تجربیات فعلی فرد است.
مصاحبه بالینی ساختارمند برای اختلالات DSM-5 (SCID-5): برای تشخیص اختلالات روانی بر اساس معیارهای DSM-5.
مصاحبه نیمه ساختارمند بالینی (SADS): برای ارزیابی اختلالات عاطفی و اسکیزوفرنیا.
4. آزمون های شناختی
این آزمون ها برای ارزیابی عملکردهای شناختی مانند حافظه، توجه، و حل مسئله استفاده می شوند.
آزمون استروپ (Stroop Test): برای ارزیابی توجه و کنترل اجرایی.
آزمون ویسکانسین کارت (Wisconsin Card Sorting Test - WCST): برای ارزیابی انعطاف پذیری شناختی و توانایی حل مسئله.
5. تست های غربالگری عمومی
این تست ها برای شناسایی مشکلات روانی به طور کلی استفاده می شوند.
پرسش نامه سلامت عمومی (GHQ): برای ارزیابی سلامت روان عمومی.
پرسش نامه اختلالات روانی کوتاه (K10): برای غربالگری اختلالات روانی در جمعیت عمومی.
اگر احساس می کنید که ممکن است دچار اختلال روانی باشید، مهم است که با یک متخصص سلامت روان صحبت کنید. آنها می توانند تست های مناسب را انجام دهند و برنامه درمانی مناسبی را برای شما تعیین کنند.
اختلال روانی چیست؟
طبق گفته مؤسسه ملی سلامت روان آمریکا (NIMH)، بیماری روانی به عنوان یک اختلال روانی، رفتاری یا عاطفی تعریف میشود. شدت بیماریهای مربوط به سلامت روان میتواند متفاوت باشد و از خفیف تا شدید یا حتی عمیق طبقه بندی میشوند. امروزه دو دسته کلی برای تعریف اختلالات روانی وجود دارد:
- هر بیماری روانی AMI (Any Mental Illness): هر بیماری روانی با شدتهای مختلف
- بیماری روانی جدی SMI (Serious Mental Illness): بیماریهای روانی که بر عملکرد طبیعی فرد تاثیر جدی دارد و عملکرد روزانه فرد را مختل میکند.
بطور کلی مشکلات سلامت روان میتواند فرد را منزوی کند. فرد این احساس را خواهد داشت که به تنهایی نمیتواند مشکل خود را کنترل کند. به همین علت ممکن است مشکلات خود را سرکوب کند که تنها موجب بدتر شدن شرایط میشود.
پیشنهاد میکنیم انجام دهید: تست آنلاین و رایگان سلامت روان
از کجا بفهمم اختلال روانی دارم؟
علائم بیماری روانی بسته به اختلال، شرایط و سایر عوامل میتواند متفاوت باشد و به نحوی متفاوت بر احساسات، افکار و رفتارها تاثیر بگذارد. اگر علائم زیر را داشته باشید نشان دهنده یک اختلال روان است.
لازم به ذکر است که گاهی اوقات مشکلات سلامت روان میتواند خود را بصورت مشکلات جسمی مانند معده درد، کمر درد و سردرد بروز پیدا کند.
اختلالات روانی چه نشانه هایی دارد؟
طبیعتا هر اختلال روانی، علائم و نشانه هایی را به همراه دارد. در ادامه 9 علامت شایع برای افرادی که مبتلا به اختلال روانی هستند آورده شده است.
1. اضطراب یا نگرانی مداوم و شدید
اضطراب یا نگرانی به خودی خود نشانه وجود مشکلات سلامت روان نیست. این احساس کاملا طبیعی است و همه ما گاها نگران یا مضطرب میشویم. اما زمانیکه این نگرانی بصورت مداوم باشد و عملکرد ما را مختل کند، میتواند دلیلی محکمی برای وجود مشکلات سلامت روان باشد. اضطراب میتواند همراه با علائمی مانند تپش قلب، تنگی نفس، سردرد، تعریق، لرزش، احساس سرگیجه، بی قراری و اسهال همراه شود.
2. احساس افسردگی یا ناراحتی
نشانه های افسردگی عبارتند از غمگین بودن یا تحریک پذیر بودن در چند هفته یا بیشتر، نداشتن انگیزه و انرژی، از دست دادن علاقه به یک سرگرمی یا دائما اشک ریختن.
3. انفجار یا طغیان های هیجانی
هر فردی خلق و خو ویژه خود را دارد. اما تغییرات ناگهانی و چمشگیر مانند ناراحتی شدید یا طغیانهای خشم، میتواند نشانه ای از اختلال روانی باشد.
4. مشکلات خواب
تغییرات در الگوی خواب میتواند نشانه مهمی از اختلالات روانی باشد. اختلالات خواب میتواند شامل کم خوابی، بیش از حد خوابیدن، مشکل در به خواب رفتن باشد. بعنوان مثال بی خوابی میتواند نشانه ای از اضطراب یا سوء مصرف مواد باشد. خوابیدن بیش از حد یا خیلی کم میتواند نشان دهنده افسردگی یا اختلال خواب باشد.
5. تغییر وزن و اشتها
نوسان وزن، کاهش یا افزایش سریع وزن در برخی افراد یکی از علائم هشدار دهنده اختلال سلامت روان است. این تغییرات میتوانند به دلیل افسردگی یا اختلالات خوردن باشد.
6. انزوا و گوشه گیری
انزوا و گوشه گیری میتواند نشان دهنده یک اختلال روانی باشد. بویژه اگر مانند یک تغییر عمده باشد. بعنوان مثال فردی که اجتماعی بوده، به یکباره خود را منزوی میکند. انزواطلبی میتواند نشانه افسردگی، اختلال دوقطبی، اختلال روان پریشی یا اختلال روانی دیگری باشد. این رفتار گاها به خودی خود میتواند نشانه ای از نیاز این افراد به کمک گرفتن باشد.
7. سوء مصرف مواد
اعتیاد به مواد مخدر و استفاده از مواد (مانند الکل) برای مقابله با مشکلات، میتواند نشانه ای از وجود مشکلات سلامت روان باشد.
8. احساس گناه یا بی ارزشی بطور دائم
در این شرایط ممکن است افکاری مانند من شکست خوردم، تقصیر من است، ارزشمند نیستم، داشته باشیم. این افکار میتوانند نشانه های احتمالی افسردگی باشد. درنتیجه اگر شما یا اطرافیانتان دائم خود را سرزنش میکنید، ممکن است به کمک نیاز باشد. در موارد شدید میتواند این افکار موجب خودکشی یا آسیب رساندن به خود شود.
9. تغییر در رفتار یا احساسات
یکی از کلیدی ترین نشانه های ابتلا به اختلالات سلامت روان، تغییر در احساسات، افکار یا رفتارها است. تغییرات مدوام و قابل توجه در احساسات یا رفتارها میتواند نشان دهنده آن باشد که فرد یا دچار یک اختلال سلامت روان است و یا در حال ابتلا است. در نتیجه در صورت مشاهده چنین رفتاری در اطرافیانتان بهتر است گفتگویی با آنها داشته باشید و یا به دنبال کمک یک فرد متخصص بگردید. توجه داشته باشید این نشانه ها برای کمک در تشخیص گذاری اختلال سلامت روان نیست. این نشانه ها تنها به شما اطمینان خواهد داد که باید برای نگرانیهایتان به دنبال کمک باشید.
چه زمانی باید به متخصص مراجعه کنیم؟
اگر علائم یا نشانه هایی که بالاتر گفته شد را دارید، بهتر است سریعتر به یک مختصص سلامت روان مراجعه کنید. چرا که بیماریهای روانی بدون درمان بهبود پیدا نخواهند کرد. در صورت عدم درمان، اختلالات روانی میتواند بدتر شود و مشکلات جدی تری را بوجود آورد. افکار یا اقدام به خودکشی در برخی از اختلالات مربوط به سلامت روان رایج است. اما نکته ای که نباید فراموش کنید، این است که فورا باید کمک بگیرید. میتوانید هر یک از روشهای زیر استفاده کنید:
- با متخصص سلامت روان خود تماس بگیرید.
- با اورژانس تماس بگیرید.
- با دوست یا نزدیکان خود تماس بگیرید.
- با شماره 123 (اورژانس اجتماعی) ارتباط برقرار کنید.
- از رهبران دینی خود کمک بگیرید.
افراد مشهوری که اختلال روانی داشتند
بسیاری از افراد مشهور به اختلالات روانی دچار بوده اند و برخی از آنها به طور عمومی درباره این مسائل صحبت کرده اند تا به دیگران کمک کنند و آگاهی را افزایش دهند. در ادامه تعدادی از این افراد مشهور آورده شده اند:
1. رابین ویلیامز
بازیگر و کمدین مشهور که از افسردگی و اعتیاد رنج می برد. وی در سال 2014 خودکشی کرد.
2. آبراهام لینکلن
رئیس جمهور سابق آمریکا که از افسردگی شدید رنج می برد و این موضوع در نامه ها و نوشته های او مشهود است.
3. وینسنت ون گوگ
نقاش معروف که با مشکلات روانی متعددی از جمله افسردگی و اختلال دو قطبی دست و پنجه نرم می کرد. او در نهایت خودکشی کرد.
4. کری فیشر
بازیگر و نویسنده که به اختلال دوقطبی مبتلا بود و به طور عمومی درباره تجربیات خود با این اختلال صحبت کرده است.
5. استیون فرای
بازیگر و نویسنده بریتانیایی که به اختلال دوقطبی مبتلا است و به طور فعال در زمینه افزایش آگاهی درباره این اختلال فعالیت می کند.
6. سلنا گومز
خواننده و بازیگر که به افسردگی و اضطراب دچار بوده و درباره این مسائل به طور عمومی صحبت کرده است.
7. جیمز رودریگز
فوتبالیست مشهور کلمبیایی که از افسردگی پس از مصدومیت و مشکلات حرفه ای رنج برده است.
8. جی کی رولینگ
نویسنده سری کتاب های هری پاتر که از افسردگی رنج می برد و در دوران نوشتن این سری کتاب ها با این مشکل دست و پنجه نرم کرده است.
9. کورت کوبین
خواننده و نوازنده گروه نیروانا که از افسردگی و اعتیاد رنج می برد و در نهایت در سال 1994 خودکشی کرد.
10. دیوید بکهام
فوتبالیست مشهور که به اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) مبتلا است و درباره این موضوع به طور عمومی صحبت کرده است.
چگونه به اطرافیان خود کمک کنیم؟
اگر یکی از اطرافیانتان علائم بیماری روانی را نشان میدهد، بطور صادقانه در مورد نگرانیهای خود با او صحبت کنید. به یاد داشته باشید نباید برای دریافت تخصصی به فرد فشار بیاورید. بهتر است او را تشویق و حمایت کنید. اگر دوست یا خانوادتان تمایل به دریافت کمک تخصصی دارد، میتوانید به او کمک کنید تا متخصص سلامت روان پیدا کند. حتی میتوانید با او به جلسات بروید. به یاد داشته باشید اگر یکی از اطرافیانتان قصد آسیب رساندن به خود را دارد، فورا او را به بیمارستان ببرید.
منابع: mayoclinic.org و healthdirect.gov.au و sandstonecare.com
