ویکتور فرانکل و رویکرد درمانی وی

دکتر ویکتور فرانکل در 26 مارچ 1905 در شهر وین دیده به جهان گشود. علاقه وی به روان شناسی در همان سال های اولیه زندگیش نمایان شد و در دوران دبیرستان بود که به مطالعه آرای فیلسوفان طبیعی پرداخت. در همین دوران بود که با روان کاوی به عنوان یک علم آشنا شد. این آشنایی باعث شد تا مکاتباتش را با فروید آغاز کند. پس از یک سال مکاتبات توانست فروید را ملاقات کند. اما این ملاقات باعث نشد که ویکتور فرانکل شیفته فروید شود چرا که بعد از مدتی گرایش و نظریه هایش را به آلفرد آدلر نزدیکتر کرد و در واقع راه وی را پیش گرفت.

ویکتور فرانکل در سال 1925 مقاله ای بر مبنای تمرکز بر مفاهیمی همچون معنا و ارزش منتشر کرد که در آن به بررسی تفاوت های موجود بین دو علم فلسفه و روان شناسی پرداخت. این مقاله در نشریه بین المللی روان شناسی فردی به چاپ رسید. وی در سال های 1930 تا 1938 در بیمارستان روانی به عنوان ریاست بخش خودکشی مشغول به کار شد. در سال 1938 درست در زمانی که آلمان ها به اتریش حمله کردند، وی کارش را در حوزه روان پزشکی و عصب شناسی شروع کرد.

ویکتور فرانکل به دلیل اسیر شدن به مدت سه سال از عمر خود را توسط نازی ها در اردوگاه آشویتس و اردوگاه کار اجباری داخائو زندانی بود. البته همین زندانی بودن وی باعث شد تا مکتبی به نام معنادرمانی یا همان لوگوتراپی را بنیان گذاری کند. پس از پایان جنگ جهانی دوم بود که فرانکل به عنوان رئیس بخش اعصاب بیمارستانی در وین انتخاب شد و در همین زمان توانست مقام استاد تمام دانشگاه وین در حوزه روان پزشکی و روان شناسی را به دست آورد. وی را میتوان یکی از نوابغ حوزه روان پزشکی معرفی کرد که توانسته است از 120 دانشگاه در جهان دکترای افتخاری کسب کند.

کتاب ها و آثار ویکتور فرانکل

ویکتور فرانکل به عنوان یک نابغه در حوزه عصب شناسی و روان پزشکی توانسته است آثار ارزشمند بسیاری از خود به جای بگذارد. از جمله مهمترین آثار وی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

1. کتاب پزشک و روح که به زبان انگلیسی منتشر شده است. این کتاب در سال 1377 توسط فرخ سیف به فارسی ترجمه شده است.
2. کتاب انسان در جستجوی معنا که یکی از مهمترین آثار فرانکل می باشد. وی در این کتاب به پاسخ در رابطه با سوال معنادرمانی چیست پرداخته است. این کتاب در سال 1354 توسط اکبر معارفی به فارسی ترجمه شده است.
3. کتاب فریاد ناشنیده برای معنا که ترجمه آن را مصطفی تبریزی و علی علوی نیا در سال 1371 انجام داده اند.
4. کتاب انسان در جستجوی معنای غایی که اصل آن به زبان آلمانی می باشد. این کتاب بر مبنای سخنرانی های ویکتور فرانکل پس از جنگ جهانی دوم نوشته شده است. ترجمه فارسی آن توسط عباس شمیم انجام شده است.
5. کتاب آری به زندگی که مجموعه ای کوتاه و ارزشمند از سخنرانی های فرانکل می باشد که پس از آزادی از اردوگاه آشویتس عنوان کرده بود. البته این کتاب به دلیل محدود بودن نسخه های آن تا مدت ها فراموش شده بود تا اینکه در سال های اخیر با پیدا شدن یک نسخه از آن، انتشار مجدد آن صورت گرفت.

معنادرمانی یا لوگوتراپی

همانطور که گفته شد ویکتور فرانکل را میتوان پایه گذار معنادرمانی یا لوگوتراپی در روانشناسی بود که بخشی از این رویکرد درمانی حاصل تجربه های وی از اردوگاه نازی ها بوده است. یکی از مخوفترین اردوگاهای نازی ها با ریاست هایندریش و هیملر که توسط گروه SS و گشتاپو اداره میشد آشویتس بود. معمولا بعد از حملات رایش سوم افرادی که اسیر میشدند به اردوگاهای نازی منتقل میشدند. در میان این اسیرهای جنگی فردی به نام ویکتور فرانکل توانمندی مغز انسان را در سخت ترین و تاریک ترین دوران بشر به رخ همگان کشید. وی با مشاهده افرادی که جان سالم به در برده اند و یا افرادی که می مردند با نگاه به ایستادگی ها، نگاه افراد به مرگ، سختی بالا رفتن از یک پله توسط اسرا مکتب وجودی اگزیستانسییال را در ذهن او تداعی می کرد. او دید افرادی که امید داشتند تا به معشوق خود بپیوندند چگونه به طرح و نقشه ای متوسل می شدند تا به افرادی که امید خود را از دست داده بودند کمک کنند. وی مشاهده کرد که چنین افرادی شانس بیشتری برای زنده ماندن در اردوگاه های نازی ها را دارند.

دکتر ویکتور فرانکل را میتوان یکی از تاثیرگذارترین روان درمانگران در قرن بیستم معرفی کرد که با نوشتن کتابی با عنوان انسان در جستجوی معنا توانست به شهرت زیادی در بین مردم برسد. وی در این کتاب به مفاهیم وجودی انسان از جمله رنج و مرگ پرداخته است و به سوالات بی جواب بسیاری که در این حوزه وجود دارد، پاسخ داده است.

معنادرمانگر در تهران

نوع نگاه لوگوتراپیست یا معنادرمانگر در رویکرد معنادرمانی که ویکتور فرانکل آن را پایه گذاری کرده است سعی شده است تا به افراد کمک کرد تا از طریق روش های مختلف بتوانند بحران های وجودی خود را بهتر درک کرده و راحت تر آنها را قبول کنند. در واقع در این روش سعی بر گسترش وسعت دید بیمار می شود تا از این طریق بیمار بتواند پشت صحنه زندگی خود را ببیند. دکتر فرانکل این موضوع را مطرح کرد که اگر رنج به معنای واقعی وجود داشته باشد، فداکاری دیگر برای افراد آزار دهنده نخواهد بود.

مهمترین موضوع در رویکرد معنادرمانی ویکتور فرانکل این بود که اگر چرایی یا معنایی وجود داشته باشد انسانها می توانند از دل رنج بیرون آمده و زندگی جدیدی را برای خود آغاز نمایند. این رویکرد درمانی به گذشته، حال و آینده انسان توجه دارد و درون نگری را تائید نمی کنند. در واقع این روش تاکید بر مفاهیمی همچون آینده، مسئولیت، وظیفه، معنا و هدف دارد و به بررسی هر یک از آنها در زندگی انسان ها میپردازد.