مرکز مشاوره اینجامکث
استعداد، توانایی ذاتی انسانها در انجام کارهای مختلف است. هیچ انسانی بدون استعداد متولد نشده است، اما تعداد زیادی از انسانها از استعداد خود آگاه نیستند. استعدادیابی فرایندی است که در طی آن توانمندیهای ذاتی مشخص میشود. بسیاری از افراد گمان میکنند استعداد آنها در علایقشان نهفته است، اما اینگونه نیست. موفقیتهایی که ریشه در استعداد ندارند، با استهلاک جسمی و روحی به ثمر میرسند. از این رو استعداد یابی میتواند به قرارگیری در مسیر درست کمک کند. قرارگیری استعداد در کنار علاقه، راه رسیدن به موفقیت را کوتاه تر میکند.
به منظور استعدادیابی، تستهای روانشناسی مختلفی همچون هالند، MBTI، نِئو، گاردنر، دیسک و غیره تدوین شده است. این تستها به شناسایی تواناییهای فردی و استعدادها کمک شایانی میکند. در واقع هر فردی با شناخت پتانسیلهای شخصیتی خود، میتواند تشخیص دهد برای چه کاری مناسب است. اما صرف تکیه به تستهای استعدادیابی، نمیتواند به شکوفایی استعدادها کمک کند. از اینرو در جهت به فعلیت رساندن روند استعداد یابی، روشهای جدیدی عرضه شده است که در زیر به برخی از آنها شاره میشود.
وقتی فردی با پتانسیلهای شخصیتی خود آشنایی داشته باشد، بهتر از دیگران میتواند توانمندیها و استعدادهای خود را شناسایی کند. تستهای روانشناسی زیادی برای خودشناسی وجود دارد اما هیچ روشی بهتر از بررسی عملکرد شخصی و واکنش جمعی نیست. در این روش، فرد می آموزد استعدادهای خود را بر اساس واکنش دیگران شناسایی کند. از طرفی میزان موفقیت در رویکردهای مختلف نیز میتواند به روشن شدن مسیر کمک کند.
در مسیر استعدادیابی لازم است که داشته های شخصی بصورت کامل مورد بررسی قرار گیرد. مرحله دوم، به بررسی میزان انرژی صرف شده برای هر کدام از این داشته ها اختصاص دارد. در بسیاری از مواقع آنچه سبب میسر شدن برخی امور میشود، استعداد فردی نیست بلکه اراده و علاقه است. از طرف دیگر برخی از دستاوردها با کمترین انرژی و تلاشی حاصل میشوند. این دستاوردها بدون شک به استعدادهای فردی تعلق دارند.
هیچ کسی نمیتواند مدعی شود که به تمامی استعداد های جهان واقف است. بسیاری از استعدادها در معاشرت با مردم حاصل میشوند. از طرفی فرهنگهای مختلف هر جامعه ای میتواند شرایطی را برای بروز و نمود استعدادها فراهم کند. بنابراین رویکرد دیگری که برای استعدادیابی اتخاذ میشود، قرار دادن فرد در موقعیت های مختلف فرهنگی و اجتماعی است. این عمل میتواند کاملاً بصورت شبیه سازی شده اجرا شود.
در طی بررسیهای روانشناسی، علایق، استعداد و تواناییهای فردی شناسایی میشوند. در این مسیر، روانشناس میتواند از روند شبیه سازی برای بررسی عوامل ذکر شده استفاده کند. بطور مثال فرد در موقعیت فرضی مورد علاقه خود قرار میگیرد و عملکرد او سنجیده میشود. در این صورت میتوان استعداد مطابق با علاقه را شناسایی کرد.
در مرکز تخصصی استعدادیابی در تهران، موارد شخصیتی و سلامت روان نیز مورد بررسی قرار میگیرد. مثلا در کودکان ممکن است مشکلات ناپایدار ذهنی وجود داشته باشد که با چند جلسه مشاوره مشکل کودک در زمینه یادگیری و برقراری ارتباط با همسالانش اصلاح شود. در بعضی از موارد که کودک بیش فعال است و والدین اقدامی برای درمان آن نمیکنند، ممکن است که در آینده کودک در میان افرادی که آنتی سوشال یا ضداجتماع و یا خلافکار هستند و از بهره هوشی بسیار بالایی برخوردارند، قرار گیرد. توانایی ذهنی این افراد به قدری است که میتوانند هر موضوعی که از راه خلاف کسب میشود را در کسری از ثانیه بدست آورند. بنابراین تیزهوشی و یا استثنایی بودن، آنقدرها مورد توجه نیست که فردی بتواند در جایگاه مناسب خود قرار بگیرد.
افراد تیزهوش، استثنایی هستند و قدرت یادگیری بالای آنها، باعث رشد جامعه و حتی یک کشور میشود. قرار گرفتن در موقعیت مناسب فکری، روحی و اخلاقی، میتواند گاهی دستاوردی بیش از تیزهوشی داشته باشد. افراد تیزهوش استثنا هستند و افراد استثنایی یک درصد کل جمعیت را تشکیل میدهند. پس از آن افراد معمولی جامعه را خواهیم داشت که باید با روندی مناسب از رشد و تربیت در استعداد و تواناییشان در موقعیت مناسب قرار گیرند.
موفقیت تحصیلی انتظاری است که اکثر افراد از خود دارند و یا خانواده ها موفقیت فرزندانشان را تنها در موفقیت تحصیلی آن ها می بینند. در ابتدا توجه به این نکته مهم است که موفقیت تنها در موفقیت تحصیلی آن هم در رشته های خاص خلاصه نمیشود و والدین باید نگرش خود را نسبت به موفقیت فرزندانشان و وضعیت تحصیلی آن ها با توجه به استعدادهایشان تغییر دهند.
هوش زمینه های مختلفی دارد. وقتی به وضعیت تحصیلی و هوش دانش آموزان دقت میکنیم متوجه میشویم که آن ها در برخی زمینه ها بسیار با استعدادتر از زمینه های دیگر هستند. برخی در دروسی مانند ادبیات، علوم اجتماعی و فلسفه بهتر عمل میکنند و برخی نیز در ریاضی و فیزیک استعداد خوبی از خود نشان میدهند. افراد میتوانند با تلاش و پشتکار در هر زمینه ای که در آن استعداد دارند به موفقیت های قابل توجهی دست یابند.
افراد استثنایی زودتر از افراد معمولی شناخته میشوند ولی اگه گاهی این افراد دیده نشوند میتوانند به همان اندازه به خود یا دیگران آسیب بزنند. اگر در خانواده و جامعه ایی زندگی کنند که بتواند زمینه رشد مناسبی برایشان مهیا کند، جزو همان یک درصد استثنایی در کل جهان میشوند و میتوانند نام خود را در تاریخ جاودان کنند. بنابراین تمرکز مراکز آموزشی و پرورشی باید بر روی کشف استعداد و توانایی افراد بر اساس خلقیات و وجوه شخصیتی باشد.
هر چه روند استعدادیابی از سنین پایین تری شروع شود، شانس شکوفا شدن استعدادها نیز بیشتر خواهد بود. از طرف دیگر مسیر رشد کودک بر مبنای استعدادهای او پیش خواهد رفت. متاسفانه بسیاری از والدین تنها نمرات درسی را معیار ارزیابی استعداد کودک خود قرار داده اند. اما در بسیاری از کشورهای جهان، استعدادیابی کودکان از سنین 3 سالگی یعنی همزمان با شکل گیری شخصیت آنها آغاز میشود. با توجه به اینکه با افزایش سن کودک، شرایطی برای نمود استعدادهای بیشتر نیز فراهم میشود، این روند تا سن 8 سالگی ادامه خواهد داشت.
توجه به بازیهای کودکانه و یا علایق کودکان به کشف استعدادهای آنها کمک میکند. اما با توجه به اینکه کمتر کسی از اصول هشت گانه هوش، آگاهی دارد، بهتر است استعدادیابی کودکان به متخصصان این حوزه سپرده شود. بدون شک پرداختن به استعداد کودکان در سنین پایین میتواند آینده زندگی آنها را تغییر دهد.
سنین نوجوانی یکی از مهمترین بازه های سنی برای استعدادیابی است. در این سن فرد به بلوغ فکری کامل برای تمایز دادن خواسته هایش رسیده است. از طرف دیگر مسیر شغلی و تحصیلی در این بازه سنی مشخص میشود. به همین دلیل مراجعه به روانشناسان زبده میتواند به قرارگیری نوجوانان در مسیر درست کمک کند. روانشناسان در ابتدا به نوجوانان کمک میکنند که فارغ از فشار روانی حاصل از دوران بلوغ، خواسته های خود را شناسایی کنند. در ادامه، شرایطی فراهم میشود که علایق و خواسته با استعدادها همسو شوند. این امر مسیر کاری و تحصیلی نوجوان را در درست ترین مسیر ممکن قرار میدهد.
در سنین جوانی بطور نسبی مسیر تحصیلی و شغلی انسانها مشخص شده است. اما بسیاری از افراد در شرایطی قرار دارند که مورد تایید آنها نیست. در واقع عدم وجود استعداد و علاقه، انرژی زیادی را از آنها میگیرد. با توجه به اینکه بسیاری باور دارند استعدادیابی مختص سنین پایین است، این دسته از افراد از پرداختن به استعدادهای خود طفره می روند. عدم استعدادیابی یکی از مهمترین دلایل نارضایتی شغلی و یا بیکاری است. وقتی کسی نمیداند در چه امری توانمند است، نمیتواند به رشته و کار خاصی پایبند شود.
مراجعه به روانشناسان حاذق، شرایطی را فراهم میکند که فرد در هر سنی استعدادهای خود را شناسایی و در راستای پرورش آنها تلاش کند. از طرف دیگر روانشناسان کمک میکنند که فرد به خودباوری برسد و از تغییر مسیر نترسد. بدون شک هر چه قرارگیری در مسیر درست، سریع تر انجام شود، دستاوردهای آن نیز بیشتر خواهد بود. از طرفی از هدر رفت انرژی و اشتیاق جوانان نیز جلوگیری به عمل می آورد.
فعالیت در حیطه استعدادهای فردی به معنای کسب دستاوردهای بزرگ با کمترین هزینه و زمان است. عدم کسب موفقیت در چند دهه از عمر نمیتواند به معنای بی استعدادی باشد. در واقع میتوان گفت عدم استعدادیابی موجب سرکوبی و خاموشی بسیاری از استعدادها شده است. هیچ انسانی بدون استعداد متولد نشده است بنابراین کسی نمیتواند مدعی شود که در هیچکاری مستعد نیست. در مراکز استعدادیابی بزرگسالان، شرایطی فراهم شده است که هر فردی، فارغ از سن، به توانمندیهای فردی خود واقف شود. کشف استعداد هیچ تناقضی با سن ندارد؛ زیرا همه انسانها مسیر استعدادهای خود را در بازه زمانی کوتاهی می پیمایند. بنابراین استعدادیابی بزرگسالان نیز میتواند شرایطی را برای شکوفایی توانمندیهای آنها فراهم کند.
اگر در جامعه ایی رشد و آموزش دکتر و مهندس ها بیش از هنرمندان، نقاشان و موزیسین ها باشد، بدان معنی نیست که جامعه راه و هدف استعدادیابی خود را به درستی دنبال میکند. بلکه کاملاً برعکس. این بدان معنی است که جامعه، یک راه مستقیم و بدون هدف گذاری مشخص را پیش گرفته و دچار تولید دکتر و مهندسهایی میشود که نه بر اساس میل قلبی و نه بر اساس خواسته شان در جایگاهی قرار دارند که مناسبتی با اخلاقیات و روحیه شان هم ندارد. بنابراین وظیفه نظام آموزشی در رشد و پرورش هر فردی، در جهت صحیح خود و داشتن دستاورد مناسب به نحوی که استثنایی عمل کردن و با مهارت بودن نظام آموزشی آن جامعه را نشان دهد، است.
مهارتها، انگیزه ها، توانایی ها و استعدادها راه خود را در بهترین شکل طی میکنند. قطعاً دستاورد جامعه بیش از یک درصد افراد استثنایی خواهد بود. تیزهوشی یک معیار است اما درست عمل کردن، به نیت قرار گرفتن هر فردی در جایگاه مناسب اجتماعی خود به دور از هدف گذاری های غلط میتواند خود به نوعی تیزهوشی باشد.
تیزهوش بودن به معنای سرعت حل مسئله در موقعیت و زمان مناسب و با دقت عمل حل کردن آن است. مهارت های زندگی و شناخت مهارت ها در قبال سختی ها و دشواری های زندگی و پیدا کردن راه مناسب برای مشکلات انسان ها است. اما دقت داشته باشید که هوش هیجانی هم در سال 2022 از اهمیت بالایی برخوردار است و در نبود آن فرد به مشکلات بین فردی بر می خورد.
لطفا جهت مشاوره با شماره های زیر تماس بفرمایید:
کلیه حقوق این سایت متعلق به مرکز مشاوره اینجامکث می باشد.