مرکز مشاوره اینجامکث
اختلال حمله خواب (نارکولپسی)، یک اختلال مزمن است که باعث می شود فرد در طی روز با احساس خواب آلودگی شدید روبرو شود. مبتلایان به نارکولپسی ممکن است در هر زمان و موقعیتی حتی در حال صبحت کردن یا رانندگی کردن به خواب بروند.
شدت این اختلال در بعضی افراد خفیف و در بعضی دیگر بسیار شدید است. در موارد شدید، بیماری روی فعالیت های اجتماعی و سلامت عمومی فرد تاثیر منفی می گذارد. علائم نارکولپسی در دوران نوجوانی و اوایل دهه 20 یا 30 زندگی ظاهر می شود. آمارها نشان می دهد که به ازای هر 2 هزار نفر 1 نفر به اختلال حمله خواب مبتلا است.
در یک چرخه خواب معمولی، ابتدا وارد مرحله اولیه خواب و بعد از آن وارد مراحل عمیق تر خواب می شوید. به مرحله خواب عمیق REM گفته می شود. حدود 60 تا 90 دقیقه طول می کشد که به مرحله REM برسید. در افراد مبتلا به نارکولپسی، خواب REM هر 15 دقیقه یکبار در زمان خواب و به طور متناوب در ساعات بیداری اتفاق می افتد. بعضی افراد مبتلا به نارکولپسی به آپنه انسدادی خواب، سندرم پای بی قرار و بی خوابی مبتلا هستند. آپنه خواب وضعیتی است که باعث می شود در طی شب تنفس به طور موقت قطع شود.
این نوع با علائم شدیدتر از جمله کاتاپلکسی (از دست دادن ناگهانی کنترل عضلات) همراه است. افراد مبتلا به نارکولپسی نوع 1 اغلب دچار کمبود هیپوکرتین (یک نوروترنسمیتر مهم در تنظیم خواب) هستند. کاتاپلکسی ممکن است با احساساتی مانند خنده یا عصبانیت تحریک شود.
در این نوع از نارکولپسی، فرد دچار خواب‌آلودگی شدید در طول روز می‌شود، اما معمولا کاتاپلکسی ندارد. میزان هیپوکرتین در این بیماران طبیعی است و علائم معمولاً خفیف‌تر از نوع ۱ هستند.
در صورتی که نارکولپسی بر اثر آسیب مغزی، تومور یا بیماری‌های دیگر مانند ام‌اس ایجاد شود، به آن نارکولپسی ثانویه گفته می‌شود.
علامت اصلی نارکولپسی خواب آلودگی بیش از حد در طی روز است. اما ممکن است با علائم دیگری مثل فلج خواب و کاتاپلکسی هم همراه باشد. نارکولپسی الگوی خواب شبانه را مختل می کند. با این حال، مدت زمان خواب در فرد مبتلا به این اختلال در مقایسه با سایر افراد تفاوتی ندارد.
افراد مبتلا به اختلال حمله خواب در طول روز و اغلب در زمان های نامناسب احساس خواب آلودگی و تمایل به چرت زدن دارند. این افراد معمولاً بعد از چند دقیقه خواب بیدار شده و احساس شادابی و سرزندگی می کنند. اما دوباره دچار خواب آلودگی می شوند. به همین دلیل، خواب آلودگی تاثیری زیادی روی فعالیت روزمره آنها دارد.
از سایر علائم این اختلال میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
به احساسات ترسناکی که فرد در هنگام شروع خواب تجربه می کند، توهمات خواب گفته می شود. این توهمات معمولاً واضح و واقعی به نظر می رسند. چون فرد در زمان تجربه آنها به طور کامل خواب نیست.
به ضعف ناگهانی عضلات که در ناحیه صورت، گردن و زانوها حس می شود، کاتاپلکسی گفته می شود. بعضی افراد یک ضعف خفیف را تجربه می کنند. اما بعضی دیگر ممکن است به زمین بیافتند. این ضعف موقتی بوده و کمتر از 2 دقیقه طول می کشد. اما می تواند به زمین خوردن یا سایر حوادث منجر شود.
بعضی افراد فقط 1 تا 2 بار در سال کاتاپلکسی را تجربه می کنند. اما افرادی هم وجود دارند که هر روز با این مشکل مواجه می شوند. احساسات شدید مثل تعجب، خنده یا عصبانیت می توانند در بروز کاتاپلکسی نقش داشته باشند.
به ناتوانی در صحبت کردن یا حرکت کردن که در هنگام خوابیدن یا بیدار شدن رخ می دهد، فلج خواب می گویند. فلج خواب می تواند از چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد، اما گاهی اوقات تجربه آن بسیار ترسناک است. بعد از برطرف شدن این مشکل، توانایی فرد برای حرکت کردن و تکلم به طور کامل بر می گردد.
علت دقیق ابتلا به این اختلال مشخص نیست. اما شواهد نشان می دهد که احتمالاً کمبود هیپوکرتین در بروز آن نقش دارد. هیپوکرتین در هیپوتالاموس تولید می شود. این ماده از طریق تاثیری که روی سلول های عصبی مغز دارد، فرآیند خواب و بیداری را کنترل می کند. در افراد مبتلا به نارکولپسی نوع 1 میزان هیپوکرتین کمتر از حد طبیعی است.
در بعضی خانواده ها شیوع نارکولپسی بیشتر است و به همین دلیل گفته می شود که بعضی ژن ها احتمال بروز آن را افزایش می دهند. آسیب مغزی، تومور و سایر مشکلاتی که مغز را تحت تاثیر قرار می دهند هم می توانند در بروز اختلال حمله خواب نقش داشته باشند.
بررسی تاریخچه پزشکی و سوابق خواب بیمار، معاینه فیزیکی و تست های مربوط به خواب شامل پلی سومنوگرافی (PSG) و تست سنجش خواب آلودگی در طی روز (MSLT) می تواند به تشخیص این اختلال کمک کند.
PSG در کلینیک اختلال خواب و در زمان شب انجام می شود. طی این آزمایش در حالیکه خواب هستید مشکلات مربوط به چرخه خواب شما ثبت می شود. این کار مشخص می کند که آیا در زمان های غیر معمول وارد مرحله خواب REM می شوید یا خیر. برای انجام MSLT نیز باید به کلینیک خواب مراجعه کنید. در این تست که در طول روز انجام می شود، میزان تمایل شما برای خوابیدن مشخص می شود.
در حال حاضر این اختلال درمان قطعی ندارد، اما راهکارهایی برای کنترل علائم آن وجود دارد:
اصلاح رفتار می تواند در درمان علائم نارکولپسی موثر باشد. مبتلایان به این اختلال ممکن است به 20-15 دقیقه چرت زدن در روز نیاز داشته باشند. همچنین پزشک می تواند با تجویز داروهای محرک سیستم عصبی مرکزی از خواب آلودگی جلوگیری کند. البته ذکر این نکته ضروری است که هیچ دارویی نمی تواند به طور کامل در این زمینه موثر باشد.
داروهایی که باعث کاهش خواب آلودگی می شوند عبارتند از: مودافینیل، آرمودافینیل، دگزامفتامین و متیل فنیدیت. مودافینیل و آمودافینیل معمولاً اولین گزینه هایی هستند که توسط پزشک تجویز می شوند. سایر داروها قدیمی تر بوده و ممکن است با عوارضی مثل اضطراب، تحریک پذیری و تغییر ریتم قلب همراه باشند.
داروی سدیم اکسیبات برای کنترل خواب آلودگی و کاتاپلکسی مورد استفاده قرار می گیرد. خوشبختانه این دارو عوارض جانبی کمی دارد و با اغلب داروها تداخل ندارد. داروهای ضد افسردگی هم می توانند به کنترل کاتاپلکسی کمک کنند. اما این داروها فشارخون را بالا برده و ریتم قلب را تغییر می دهند.
رعایت نکات زیر در کاهش علائم این اختلال موثر است:
اگر علائم زیر را تجربه می‌کنید، حتماً با پزشک متخصص مغز و اعصاب یا اختلالات خواب مشورت کنید:
نارکولپسی یک اختلال مزمن اما قابل کنترل است. شناخت علائم آن و شروع درمان به موقع میتواند کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد. اگر شما یا یکی از اطرافیانتان علائمی از این بیماری دارید، مراجعه به کلینیک خواب و مشاوره با پزشک متخصص میتواند قدمی مهم در جهت کنترل علائم و بازیابی کیفیت زندگی باشد.
منابع: medicalnewstoday.com، webmd.com
لطفا جهت مشاوره با شماره های زیر تماس بفرمایید:
کلیه حقوق این سایت متعلق به مرکز مشاوره اینجامکث می باشد.
نظرات کاربران