انعطاف پذیری و ویژگی های افراد منعطف چیست؟

یکی از مهمترین مطالب مرتبط با مهارت های ده گانه زندگی، انعطاف پذیری است. انعطاف پذیری به معنای قبول آنچه که در محیط ما و انسانهای اطراف ما میگذرد، بدون تنش و خودآزاری است. در بحث انعطاف پذیری، مسئله فقط قبول شرایط نیست؛ زیرا شاید هر کس به هر شکلی در شرایطی خاص حاضر به قبول تغییر شرایط شود. اما وقتی حرف از انعطاف پذیری میشود یعنی قبول شرایطی ویژه، بدون تحمل رنج، سختی یا عذاب مداوم و اینکه چرا مجبور به قبول چنین شرایطی شده ام.

بهترین روانشناس گروه روانشناسی اینجا مکث در سال 1402: بهزاد متین

وقتی با کلمه انعطاف پذیری مواجه میشویم، موم نرمی به نظرمان می آید که میتوانیم آنرا به شکل دلخواهمان درآوریم، بدون مقاومت، بدون سختی و بدون رنج و عذاب. در واقع وقتی انسانی بتواند انعطاف پذیری را در خود رشد دهد، روان او به شکل همان موم نرم و قابل تغییر شکل در شرایط دشوار، سخت و یا در شرایطی که با تغییر، بهبود دو چندانی را تجربه میکند، مواجه میشود.

مزایای انعطاف پذیری در محل کار

انعطاف پذیری به دلایل مختلفی در زندگی روزمره شما مهم است. منعطف بودن میتواند به شما کمک کند تا تحت تاثیر تغییرات قرار نگیرید. شما همچنین توانایی بیشتری برای هدایت توسعه و زندگی شخصی خود خواهید داشت تا اینکه یک کارمند منفعل باشید. برخی از این مزایا عبارتند از:

• سازگاری با تغییر
• مدیریت اتفاقات غیرمنتظره
• داشتن شغلی ثابت
• رضایت از زندگی

1. نقد هایی که در محیط کار از شما میشود را شخصی نکنید

اگر کارکنان یا مدیران مافوقتان از شما انتقادی را در خصوص بخشی از کارتان میکنند، آنرا به حساب روابط شخصی نگذارید.

• انتقاد نوعی دیده شدن است، بابت آن خوشحال باشید.
• فقط به جنبه حرفه ای آن نقد توجه کنید و از لحاظ شغلی آنرا بپذیرید.
• به دقت به نقدها گوش کنید و سعی کنید حداقل بخشی از آنها را قبول کنید.
• سعی کنید از انتقاداتی که متوجه شماست یاد بگیرید چگونه رفتار کنید.
• بی میلی نشان ندهید و با آرامش و تمرکز تلاش کنید به بهترین شکل مشکلات اشاره شده را حل کنید.

2. نظرات و پیشنهادات را نادیده نگیرید

سعی کنید نظرات و پیشنهادات را به دقت گوش کنید. در غیر این صورت ممکن است در آینده نیز مجدداً مرتکب همان اشتباهات شوید.

• همیشه سوالات و نظرات کارکنان و همکارانتان را خوب بشنوید.
• به دنبال پیدا کردن راه حل مشکلات و تصحیح اشتباهات باشید.
• شنیده ها و نکات ارائه شده را آنالیز و ارزیابی کنید.
• یادتان باشد نوع بازخورد شما به نظرات و پیشنهادات، میتواند برای خود شما هم پیش بیاید، پس به بهترین شکل ممکن خودتان واکنش نشان دهید.

3. سیاست های کاری خود را به اطلاع همگان برسانید

برنامه ها و سیاست های جدید خود را به اطلاع همه کارکنان برسانید تا آن ها از برنامه های شما مطلع باشند.

• یک نفر را به عنوان هماهنگ کننده کارهای اجرایی خود تعیین کنید.
• هماهنگ کننده انتخابی خود را در رابطه با موضوع کار و آنچه که باید انجام دهد توجیه کنید.
• برای هماهنگی بیشتر، زمانی را به او و کارهایش اختصاص دهید.
• برای کاری که انجام می دهد از او قدردانی کنید.

4. بپذیرید که شما همیشه نمیتوانید بدون اشکال باشید

تصور اینکه که تمام بخشهای مختلف پروژه باید بدون ایراد و عالی انجام شود، چیزی جز گول زدن خودتان نیست.

• بپذیرید که معصوم نیستید و ممکن است اشتباه کنید.
• برای جبران اشتباه نیز زمانی را اختصاص دهید.
• وقتی اشتباهی جبران می شود و یا دست کم برای رفع آن تلاش می شود امکان دوباره پیش آمدن آن بسیار کم می شود.
• به جای سرزنش خودتان از اشتباهاتتان درس بگیرید.
• با پذیرش اشتباه خود عکس العملی عاقلانه تر از خود ارائه دهید.
• اشتباهات کاری خود را نوعی مشاوره در نظر بگیرید، در این صورت به راحتی می توانید آن ها را بپذیرید.

5. انعطاف پذیری را جایگزین پول کنید

اکثر کارکنان دوست دارند شغلشان را حفظ کنند زیرا این شغل با دیگر جنبه های زندگی آن ها متناسب است. بهتر است به جای افزایش حقوق یا دیگر مزایا انعطاف پذیری در کار را به وجود آورید.

• گاهی اجازه داشتن یک استراحت بدون برنامه ریزی می تواند برای همکاران شما بهترین پاداش باشد.
• همکاران و کارمندان خود را بشناسید و گاهی در رابطه با جنبه های غیر کاری با آن ها گپ بزنید.
• بپذیرید که تفاوت شما با کارمندان دیگر در کیفیت کارتان است و نه در ارزش کاری.
• بهتر است بدانید گاهی منعطف بودن شما، خیالی آسوده را در همکاران به وجود خواهد آورد.

ارتباط انعطاف پذیری با مهارت های زندگی

انعطاف پذیری مرحله ای مهم از رشد انسانی است که با مهارت های ده گانه زندگی هم در ارتباط است. در آن افراد با شناخت و بررسی شرایط و در نظر گرفتن میزان حسن و ایراد آنچه که باید بپذیرند، میتوانند منعطف تر رفتار کنند و آنچه را که نیازمند تغییر است بپذیرند. به زبان ساده تر، مجکم بودن، سرسختی و لج بازی در مورد آنچه که تنها نظر ما است و قبول نکردن پیغام های اطراف به آن دلیل که شناخت ما میگوید، غلط یا اشتباه است. بمرور زمان، سرسختی غیر قابل حلی را در روان ما ایجاد می کند که نمی توانیم احساس خوشایندی را تجربه کنیم. افراد منعطف در زمان شکست و اشتباه، مسئولیت رفتار اشتباهشان را می پذیرند و با قبول این مسؤلیت، بار اشتباه خود را به دوش میگیرند. بنابراین روانشان به جز قبول اشتباه جبران دیگری ندارد.

وقتی فردی غیر منعطف باشیم و دچار اشتباه شویم، باید تمام انرژی روانی خودمان را صرف پرداختن به دیگران و مسئولیت دیگران و آنچه که باید در مقابل ما و اشتباه ما انجام می دادند می شویم.

در واقع غیر منعطف بودن باعث می شود ما هیچگاه خودمان و مسئولیتمان را نپذیریم و به دنبال رفتار اشتباه دیگران بگردیم که درجا زدنی مداوم محسوب می شود و هیچ رشدی برایمان نخواهد داشت. موضوعی بسیار مهم که در مهارت های ده گانه زندگی هم در مورد آن صحبت می شود.

ویژگی های افراد منعطف

1. افراد منعطف خودشان را و رفتارشان را می شناسند و به نوعی خودشناسی رسیده اند. می دانند چه مسائلی آن ها را ناراحت و چه مسائلی آن ها را شاد می کند.
2. افراد منعطف تحمل قبول اشتباهشان را دارند. اگر در شرایطی قرار بگیرند که متوجه اشتباهاتشان شوند، آن را پذیرفته و عذر خواهی می کنند و پس از آن درصدد رفع اشتباهاتشان بر می آیند.
3. افراد منعطف از شکست ترسی ندارند و می توانند از درون شکست ها به دنبال تجربه ای جدید و دستاوردی نو باشند.
4. افراد منعطف ویژگی شرایطی که در آن هستند را به خوبی مورد بررسی قرار می دهند و تشخیص و تغییر شرایط سخت و آسان برایشان فراهم است. آن ها با تشخیص شرایط سخت از آسان و قابلیت استفاده از انعطاف پذیری روانی خود، می توانند مسائل را به راحتی از سر بگذراند و اضطراب کمتری را هم برای خود و هم برای دیگران متحمل شوند.
5. افراد منعطف نیاز ندارند تمام شرایط اطراف خود را کنترل کنند و تحت سلطه خود قرار دهند. کنترل پذیری یکی از ویژگی های افراد مضطرب است که برای تحمل اضطراب خود به کنترل افراد و شرایط اطراف خود می پردازند. اما روان افراد منعطف به قدری آسوده است و از اشتباه کردن و همچنین قبول مسؤلیت اشتباه خود ترسی ندارند که نیازی به کنترل محیط اطراف خود نیز داشته باشند.
6. افراد منعطف احساسات خود را می شناسند که در واقع همان خودآگاهی و شناخت شرایط است و با تسلط و شناخت بر احساساتشان می دانند در چه شرایطی چگونه عمل کنند. این افراد احساسات خود را نادیده نمی گیرند و خودشان و احساساتشان را پس نمی زنند و سرکوب نمیکنند و با شناخت، انرژی روانیشان را از نوعی به نوعی دیگر هدایت می کنند.
7. خوش بینی و قبول شرایط و باور اینکه با گذر از این شرایط می توانند شرایط ویژه دیگری را تجربه کنند. یکی از خصوصیات افراد منعطف است که به وسیله آن سختی ها پشت سر می گذارند و هر آنچه که به نظرشان غیر قابل قبول است را تجربه ای می دانند که منحصرا باید آن را پشت سر می گذاشتند.

روش هایی برای ایجاد تغییر در رفتار

همانگونه که در مواجه با پرخاشگری و کنترل خشم خود می توانیم روش هایی را به وجود آوریم، آن ها را امتحان کنیم. در اکثر موارد با استفاده کاربردی از این روش ها جواب مثبتی در کنترل خشم خود داشته باشیم، میتوانیم برای ایجاد انعطاف ذهنی در خود نیز روش هایی را ابداع کنیم و به کار گیریم.

دانستن این نکته که همه چیز گذرا است می تواند اتفاق مهمی در ایجاد انعطاف پذیری باشد. اگر هر فردی این نکته را به خود یادآوری کند که هر آنچه رخ داده، شنیده و یا دیده است، قطعا مانند هر زمان دیگری میگذرد و نسبت به اتفاقاتی که دلخواه او نیست، سخت گیرانه و با وسواس برخورد نکند، قطعا یکی از مهم ترین روش های انعطاف پذیری را در ذهن خود ایجاد کرده است. همانطور که کنترل خشم و پرخاشگر نبودن، در ابتدای تمرین خود سخت و دشوار است. این مسئله که بتوانیم در شرایط سخت به این باور برسیم که همه چیز گذرا است و قطعاً، بودن در این لحظه و این اتفاق، دلیل خاص خود را دارد، می توانیم به مرور به ذهنی منعطف و سازگار با محیط دست پیدا کنیم.

منعطف بودن را با انفعال اشتباه نگیریم

افراد منعطف دارای رای شخصی خود هستند. نظرات و پیشنهادهای آن ها قاطع و بازبینی شده است. فرد منعطف رشد پیدا کرده است و به مرحله مهم خود شکوفایی رسیده که می تواند منعطف و سازگارانه عمل کند. باید بدانیم زمانی که صحبت از انعطاف ذهنی می شود، صحبت از این دست رفتارها است و نه منفعل بودن و باری به هر جهت بودن. افراد منفعل با نداشتن هیچ رای و فعلی در خود، این احساس را کامل می کنند که مسئول هیچ یک از اتفاقات اطرافشان نیستند و می توانند بدون داشتن نظر شخصی خود، در هر شرایطی قرار گیرند.