سوماتیک درمانی چیست و انواع روشهای آن کدامند؟

اگر تا به حال عبارت «بدن امتیاز را حفظ میکند» را شنیده اید، ممکن است قبلاً با درمان جسمانی آشنا باشید. سوماتیک درمانی با این باور عمل میکند که احساسات در صورت عدم پردازش در بدن به دام می افتند. این رویکرد اغلب برای کمک به بازماندگان تروما استفاده میشود، اما تکنیکهای خاصی نیز میتوانند به عنوان درمانی برای مجموعه ای از تشخیص های سلامت روان مفید باشند. سوماتیک درمانی که گاهی به عنوان روان درمانی بدن شناخته میشود، یک رویکرد درمانی است که به آنچه در ذهن و بدن تجربه میکنیم و همچنین ارتباط بین این دو اهمیت میدهد. سوماتیک خود به معنای «از بدن یا مربوط به بدن» است.

الیزابت فدریک، دکتری روانشناسی میگوید: «سوماتیک درمانی به آگاهی از آنچه در داخل بدن میگذرد یعنی نشانه های فیزیولوژیکی در پاسخ به یک محرک یا واکنشهای فیزیولوژیکی که در طول روز داریم، مانند سردرد یا درد معده نیاز دارد. کسانی که درمان جسمانی را انجام میدهند، معتقدند وقتی تجربه ای آسیب زا داریم، در سطح سلولی بدنی ذخیره میشود و به موضوع رایج اختلال پس از تروما PTSD تشبیه میشود».

سوماتیک درمانی در مقابل گفتار درمانی

سوماتیک درمانی بطور یکسان بر جسم و ذهن تاکید و درمان میکند. در حالی که گفتار درمانی (روان درمانی) بطور سنتی بیشتر بر فرآیندهای فکری، ادراکات و رفتارها تمرکز میکند. شارلوت مولوی، روان درمانگر ساکن کلرادو و مربی بدنی در Freespira (یک موسسه سوماتیک درمانی) گفتار درمانی را به عنوان یک فرآیند از بالا به پایین توصیف میکند که آگاهی را به افکار و ادراکات برای اصلاح رفتار می آورد. در حالی که درمان جسمی یک پایین به بالا اضافه میکند. فرآیند درگیر کردن الگوهای حرکتی بدن برای تغییر رفتار و تسهیل تغییر.

برخی از پزشکان، مانند دکتر فدریک، هم گفتار درمانی و هم درمان جسمی را در یک جلسه انجام می دهند تا نوع درمان جامعتری ارائه دهند. در حالی که مشتری در حال صحبت کردن است، درمانگر ممکن است او را متوقف کند و بپرسد که در بدن شما چه میگذرد؟ در حال حاضر از نظر فیزیکی چه چیزی را تجربه میکنید؟» و او توضیح میدهد.

انواع شیوه های سوماتیک درمانی

سوماتیک درمانی بطور معمول شامل تمرینات متعددی است که بر ذهن و بدن تمرکز دارند.

• مولوی که این تاکتیک را در تمرین خود ترجیح میدهد، میگوید Breathwork شامل تنفس عمدی برای افزایش آگاهی از بدن شما و کمک به تبدیل شدن به ابزاری عمدی برای خود تنظیمی است. از آنجایی که نفس کشیدن شامل عمل فیزیکی تنفس و عمل ذهنی تمرکز بر نفس میشود، بطور موثر ذهن و بدن را به هم مرتبط میکند. هدف آن ارائه آگاهی و بینش نسبت به سیستم عصبی و احساسات شماست.
• پردازش مجدد حساسیت زدایی از حرکت چشم (EMDR) از تحریک فیزیکی دو طرفه (چپ راست) برای کاهش وضوح و احساسات یک خاطره آسیب زا استفاده میکند. در طول یک جلسه EMDR، بیمار یک خاطره آسیب زا را در حالی که تحریکات ریتمیک دو طرفه، اغلب حرکات چشم، صداهای صوتی یا ضربه های فیزیکی را تجربه میکند، بخاطر می آورد تا نحوه ذخیره حافظه در مغز را تغییر دهد. همچنین ممکن است از بیمار خواسته شود که با بدن خود بررسی کند تا ببیند چه احساساتی را تجربه میکند و چه احساساتی ممکن است در آن احساسات به دام افتاده باشد. دکتر فدریک توصیه می کند که EMDR ممکن است برای افراد مبتلا به بیماریهای جدی، افرادی که باردار هستند یا افرادی که اغلب از هم جدا میشوند مناسب نباشد.
• نقاطی را در میدان دید شما یا نقاط مغزی شناسایی میکنند که با ترومای ذخیره شده در اعماق مغز مرتبط است و هدف آن این است که شما را نسبت به آن تداعیها حساس کند. لکه های مغزی ممکن است توسط درمانگر که چشمان بیمار را تماشا میکند (معروف به پنجره بیرونی)، خود بیمار (پنجره داخلی) یا با تصدیق نقطه ای که بیمار قبلاً روی آن ثابت کرده است (نگاه کردن) شناسایی شود. هنگامی که یک نقطه مغزی شناسایی میشود، فرد در حالی که یک خاطره آسیب زا را برای درمانگر زنده میکند یا یادآوری میکند، روی آن مکان تمرکز میکند. هدف این است که به فرد اجازه داده شود تا از طریق شناسایی احساسات و عواطف، اکنون که در یک محیط امن است، رویداد آسیب زا را به درستی پردازش کند و ارتباط آسیب زا با آن نقطه مغزی را کاهش دهد.
• هاکومی، به معنای «در رابطه با بسیاری از قلمروها کجا ایستاده ام؟» است. به گفته مؤسسه هاکومی در هوپی، بر تمرکز حواس (آگاهی از وضعیت درونی، محیط اطراف و تعامل آنها)، خشونت پرهیزی و بدن به عنوان شاخصی از روان شما تأکید میکند. در یک جلسه درمانی هاکومی، یک فرد بیشتر وقت خود را در ذهن آگاهی صرف میکند تا عمیقتر احساسات خود را درک کند. به نوبه خود، تمرین کنندگان هاکومی به فیزیک بدنی بیمار مانند ژستها و وضعیت بدنی توجه میکنند که اعتقاد بر این است که خاطرات و تداعیهای ناخودآگاه را آشکار میکند. تمرین کنندگان هاکومی همچنین بر آگاهی، تمرکز حواس و انرژی دوست داشتنی خود تمرکز میکنند تا درمان را تسهیل کنند.

چه کسانی ممکن است از درمان جسمانی سود ببرند؟

تحقیقات اخیر نشان داده است که درمان جسمانی زمانی که به عنوان درمانی برای تروما و یا اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) مورد استفاده قرار میگیرد، مؤثر است. مولوی توضیح میدهد که «خاطرات آسیبزا به عنوان ادراکات حسی، افکار وسواسی و بازآفرینی های رفتاری ذخیره میشوند که به نظر او میتواند گفتار درمانی را به تنهایی به یک رویکرد دردناک و بی اثر تبدیل کند». بازماندگان به راحتی میتوانند توسط محرکهایی تحریک شوند که کنترل سیستم لیمبیک (بخشی از مغز ما که در واکنشهای احساسی و رفتاری نقش دارد) را بدست میگیرند تا یک پاسخ ضربه ای ایجاد کنند. مولوی میگوید که درمان جسمانی، سیستم لیمبیک و سیستم عصبی خودمختار را برای کمک به خود تنظیمی درگیر میکند.

افرادی که با سایر شرایط سلامت روان زندگی میکنند نیز ممکن است از برخی درمانهای جسمی درمانی بهره مند شوند. EMDR روشی که اغلب در درمان جسمانی مورد استفاده قرار میگیرد، تأثیر مثبتی بر افراد مبتلا به اضطراب، اعتیاد، اختلالات جسمانی میگذارد. همچنین اختلال عملکرد جنسی، اختلالات خوردن، اختلالات خلقی و اختلال وسواس فکری عملی (OCD) را تحت تأثیر قرار میدهد. دکتر فدریک میگوید خارج از شرایط سلامت روان و تشخیصهای داده شده، تقریباً هر کسی میتواند از درمان جسمانی بهره ببرد حتی اگر دچار مشکلات سلامت روان نباشد. زیرا همه ما استرس را تجربه میکنیم اما ممکن است تمایل داشته باشیم بطور خودکار عمل کنیم، بدون توجه به اینکه استرس چگونه بر ذهن و بدن ما تأثیر میگذارد.

آیا سوماتیک درمانی موثر است؟

جسم درمانی یکی از شاخه های موفق و اصلی روان درمانی توسط انجمن اروپایی روان درمانی در نظر گرفته شده است. مولوی میگوید «از طریق کارم در مؤسسه های مختلف که شاهد مصرف دارو و تمرین خصوصی بوده ام، مزایای اضافه کردن مداخلات جسمی را بوضوح در اثربخشی روان درمانی مشاهده کرده ام. خاطرات و رفتارهایی وجود دارند که ما نمیتوانیم به آنها فکر کنیم و اینجاست که افزودن آگاهی جسمانی میتواند مفید باشد. دکتر فدریک امیدوار است که اصطلاح سوماتیک درمانی در بین جمعیت فراگیر شود تا بتوان آگاهی بیشتری در مورد اثربخشی آن با تحقیقات گسترده انجام داد.

به دنبال چه درمانگر جسمانی باشیم؟

برای یافتن یک درمانگر جسمانی، تعیین کنید که هدفتان از درمان چیست و نوع رویکردی که ممکن است به آن علاقه مند باشید را مشخص کنید. برای مثال اگر با PTSD زندگی میکنید، باید یک روانپزشک پیدا کنید که تنها در این زمینه تخصص نداشته باشد، بلکه در درمان جسمانی و تروما نیز تخصص داشته باشد. افراد دیگر ممکن است به دنبال درمان جسمانی باشند تا روی استرس عمومی کار کنند و بیشتر حواسشان جمع باشد. دکتر فدریک میگوید در این صورت، تمرین کننده ای که بر تمرینهای تمرکز حواس تمرکز میکند مناسب تر خواهد بود. در حالی که ممکن است سوماتیک درمانی شناخته شده ترین روش موجود نباشد، مزایای آن به خوبی مطالعه شده است و ممکن است برای طیف وسیعی از افراد مفید باشد. بخصوص وقتی صحبت از درک اینکه چگونه احساسات ما ممکن است بر بقیه بدن ما تأثیر بگذارد.

منبع: forbes.com