ترس بخشی از زندگی کودکان است. ممکن است ترسهای متفاوت در سنین مختلف به سراغ آنها بیاید. کودکان در آغاز زندگی از صدای بلند هراس دارند و از 6 ماهگی به بعد از افراد غیرآشنا میترسند. این گونه ترسها برای کودکان امری طبیعی و همانطور که گفته شد بخشی از زندگی آنها است. فوبیا یک ترس غیرواقعی است که هیچ دلیل یا منطقی برای آن وجود ندارد. فرد مبتلا معمولا از اجسام، اشیاء یا یک موقعیت، بی دلیل هراس دارد. برای همه افراد ترس وجود دارد اما افرادی که دچار اختلال فوبیا نیستند، میتوانند بر ترس خود غلبه کرده و آنرا کنترل کنند.
ترس ناشی از فوبیا معمولا از نظر اطرافیان بی مورد یا حتی خنده دار به نظر میرسد و نسبت به موارد بدون خطر اتفاق میافتد. این نکته کلید تشخیص فوبیا از ترسهای معمولی است. نکته دیگر این است که حتی با وجود اینکه کودک میداند یا درک میکند موضوع مورد نظر ترس ندارد، قادر به کنترل علائم و ترس شدید خود نیست. در واقع اگر این اختلال در کودکی درمان نشود می تواند تا بزرگسالی فرد نیز ادامه بیابد.
نشانه های فوبیا
ممکن است در کودکان بر اساس موضوعی که از آن ترس شدید دارند، متفاوت باشد. اما بطور کلی علائم فوبیا در کودکان شامل موارد زیر است:
- افزایش ضربان قلب
- عرق کردن
- لرزش بدن
- تنگی نفس
- تهوع و استفراغ
- رنگ پریدگی
- بیهوش شدن
- درد در قفسه سینه
- سرگیجه و ضعف شدید
- از دست دادن کنترل عضلات
- تب کردن
- بریده بریده حرف زدن
- گریه شدید
- جیغ کشیدن
- کابوس های شبانه
- شب ادراری
- اجتناب شدید از موقعیت های هراس زا
حداقل ۴ مورد از این علائم به مدت ۶ ماه باید وجود داشته باشند و از طرفی به دلیل هیچ بیماری یا مشکل جسمی دیگری نباشند تا بتوان تشخیص فوبیا را در نظر گرفت. فوبیا در کودکان معمولا در سنین ۵ تا ۹ سالگی آغاز میشود و در اغلب موارد طی مدت کوتاهی با بزرگتر شدن او از بین میرود.
انواع فوبیا در کودکان
فوبیای خاص یک ترس شدید از یک شیء یا موقعیتی است که معمولاً در واقعیت خطرناک نیست. بنابراین موضوع فوبیا هر چیزی میتواند باشد. اما رایجترین انواع فوبیا در کودکان عبارتند از:
- فوبیای ارتفاع
- فوبیای تنها ماندن
- فوبیای حیوانات
- فوبیای حشرات
- فوبیای مکان های بسته
- فوبیای فضای باز
- فوبیای اجسام سوراخ دار
- فوبیای اجتماعی
اختلالات مرتبط با فوبیا در کودکان
- اختلال اضطراب جدایی: کودک از جدا بودن از یک شخصیت دلبستگی مانند مادر یا پدر می ترسد. این وضعیت در فعالیت های روزانه اختلال ایجاد می کند.
- اختلال هراس: یک کودک یک دوره غیرقابل پیش بینی و غیرمنتظره از ترس یا ناراحتی شدید را احساس می کند. او ممکن است دچار حمله پانیک شود. علائم شامل تنگی نفس، سرگیجه، سبکی سر، لرزش، ترس از دست دادن کنترل و ضربان قلب تند است. علائم می تواند ساعت ها ادامه داشته باشد. اما اغلب پس از 10 دقیقه به اوج خود می رسند.
- اختلال اضطراب اجتماعی: کودک از یک یا چند موقعیت اجتماعی یا عملکردی با افراد هم سن و سال می ترسد. به عنوان مثال می توان به بازی در نمایشنامه مدرسه یا سخنرانی در مقابل کلاس اشاره کرد.
- آگورافوبیا: این ترس از فضاهای باز است، مانند تنها بیرون بودن. این با یک یا چند فوبیا یا ترس از حمله پانیک مرتبط است.
روشهای روان درمانی
همه کودکان در مقطعی از زندگی خود ترس دارند. هنگامی که فوبیا درمان نشود، می تواند به یک مشکل مادام العمر تبدیل شود. بنابراین درمان مهم است. کارشناسان نمی دانند چگونه از فوبیا در کودکان و نوجوانان پیشگیری کنند. اما تشخیص و درمان زودهنگام فوبیا می تواند علائم را کاهش دهد. می تواند به بهبود رشد طبیعی کودک شما کمک کند و همچنین می تواند کیفیت زندگی او را بهبود بخشد. درمان به علائم، سن و سلامت عمومی کودک شما بستگی دارد. همچنین به شدت این وضعیت بستگی دارد.
- درمان شناختی رفتاری: یک کودک راه های جدیدی را برای کنترل اضطراب و حملات پانیک توسط یک روانشناس می آموزد.
- خانواده درمانی: یکی از مهمترین اقدامات برای درمان فوبی در کودکان مشارکت و مداخلات خانواده است. نحوه برخورد خانواده، میزان پذیرش و روش تعامل آن ها با کودک نقش زیادی در روند بهبود یا وخیم شدن و تثبیت فوبیا در کودک دارد. والدین در هر فرآیند درمانی نقش حیاتی دارند.
- داروها: برخی از کودکان ممکن است با داروهایی مانند داروهایی که برای توقف حملات پانیک استفاده می شوند، احساس بهتری داشته باشند. این داروها توسط روانپزشک در مرکز مشاوره روانشناختی یا کلینیک روانپزشیکی تجویز می شود.
چند نکته مهم در روان درمان فوبیا در کودکان
- حتما خانواده نیز همراه کودک با درمانگر ملاقات و مشارکت داشته باشید.
- اگر یکی از اعضای خانواده ترس و فوبیای شدید دارد، برای درمان اقدام کند.
- از موضوعات خطرناکی که در کنترل یا درک کودک نیست، در حضور او صحبت نکنید.
- به حرف ها و ترس های کودک گوش دهید و هرگز او را تمسخر یا سرزنش نکنید.
- فوبیا با روش های مستبدانه و پرخاشگرانه مانند اجبار، مواجهه ناگهانی، تهدید و تحقیر نه تنها بهبود پیدا نمیکند بلکه شدیدتر می شود.
- نگرانی و ترس کودک را انکار نکنید.
- به جای صحبت کردن، آنچه هست را به او نشان بدهید. مثلا به جای اینکه بگویید هیچ هیولایی در اتاق نیست و تاریکی ترس ندارد، بگذارید اتاق به اندازه ای که او آرامش بگیرد، نور داشته باشد.
- هنگام ترس شدید کودک او را در آغوش بگیرید و از فضایی که می ترسد، به آرامس و بدون هیجان دور شوید.
- در لحظات تجربه علائم فوبیا در کودکان از جملات آرامش بخش یا بیان یک داستان تجسمی استفاده کنید تا ذهن کودک از لحظه دور شود.
- هر نوع محتوای کلامی، دیداری یا رفتاری که کودک با آن روبرو می شود مانند فیلم و بازی و داستان را از نظر تحریک فوبیا کنترل کنید.
- کودک را با دیگران مقایسه نکنید و از جملاتی مانند ببین دوستت نمی ترسد و امثال آن استفاده نکنید.
- در درمان فوبیای کودکان صبور باشید، توقع درمان کوتاه مدت غیر منطقی است.
تشخیص و درمان زود هنگام فوبیا می تواند علائم آن را کاهش دهد. این نیز می تواند به پیشرفت طبیعی کودک شما کمک نماید و کیفیت زندگی او را بهبود بخشد. عدم درمان و توجه به فوبیا در کودکان منجر به تشدید آن در بزرگسالی و یا گسترش آن به سایر اختلالات روانی خواهد شد.
منبع: mybluehost.me