اسکیزوفرنی یک بیماری روانشناختی بسیار ناتوان کننده است که طبق انجمن روانشناسی آمریکا حدود 2 تا 3 میلیون آمریکایی را تحت تاثیر قرار داده است. برخلاف تصور رایج، ارتباطی با شکاف شخصیتی ندارد. طیف اسکیزوفرنی یک اختلال مزمن مغزی است که شامل علائم مثبت و منفی است. علائم مثبت عبارتند از توهم (شنیدن صداها یا دیدن رؤیاهایی که واقعی نیستند)، هذیان (باورهای نادرست ثابت شده که فرد به آن باور قطعی دارد) و یا تفکر یا گفتار نامنظم و آشفته که میتواند رفتار فرد اسکیزوفرنی را هم دچار چالش و آشفتگی کند. ما دو گروه از افراد اسکیزوفرنی داریم که CBT بیشتر برای افرادی با علائم مثبت کاربرد دارد. اما فرق علائم مثبت منفی در چیست؟ افرادی که از علائم مثبت فعال رنج میبرند، اغلب به این علائم طوری واکنش نشان میدهند که برای اطرافیانشان آشکار است (مانند بی قراری، بی نظمی). علائم منفی شامل کاهش قابل توجه میزان تعاملات اجتماعی، ارتباطات و انگیزه فرد است و با اختلال عملکرد شناختی، از جمله نحوه سازماندهی و بازیابی اطلاعات توسط شخص مرتبط همراه است.
علائم مثبت ممکن است در طول زمان در نوسان می باشند. علائم منفی بیشتر مزمن و فراگیر هستند. هنگامی که فرد با داروهای ضد روان پریشی درمان میشود، در علائم مثبت ممکن است گاهی بطور چشمگیری بهبود یابد. علائم منفی اغلب به این داروها پاسخ نمیدهند همینطور به رواندمانی های مانند CBT. حال سوال اینجا است که درمانی شناختی و رفتاری بک CBT خط اول درمان برای اسکیزوفرنی می باشد.
آیا CBT خط اصلی درمان اسکیزوفرنی است؟
طبق پژوهشهای گسترده اسکیزوفرنی معمولاً با ترکیبی از داروهای ضد روان پریشی و روان درمانی مانند درمان شناختی رفتاری (CBT) توسط روانشناس و آموزش مهارت های اجتماعی توسط مراکز توانبخشی بسیار موثر اعلام شده است.
پیشنهاد میکنم این مقاله را بخوانید: داروهای ضد روانپریشی
بهترین روان درمانی برای اسکیزوفرنی با علائم مثبت چیست؟
طبق بسیار از پژوهشها برای رواندرمانی درمان اسکیزوفرنی با علائم مثبت این رویکرد پیشنهاد می شود یعنی رویکرد (درمان شناختی رفتاری CBT) که به فرد کمک می کند هر گونه افکار یا رفتار منفی را که زندگی را برای او سخت کرده است شناسایی و تغییر دهد. هدف CBT کمک به فرد است: برای مقابله با علائم روان پریشی مانند هذیان یا شنیدن صداها غیر واقعی.
نمونه تحقیق انجام شده
در مطالعات اخیر توسط پل گرانت، آرون بک و همکارانشان نشان داده شده است که نسخه اصلاح شده رفتار با درمان شناختی رفتاری CBT نوع خاصی از روان درمانی، میتواند از نظر بالینی بهبودی قابل توجهی در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی ایجاد کند. نکته مهم، بهبودی قابل توجهی در برخی از علائم منفی مانند بی تفاوتی یا طفره رفتن (عدم انگیزه) و همچنین در علائم مثبت مشاهده شده است. این نتایج قابل توجه است، بویژه با توجه به اینکه مراجعان بطور متوسط 18 سال بیمار بودند و از علائم شدید رنج میبردند. در این مقاله نیز، بیماران به دو گروه تقسیم شدند.
یک گروه علاوه بر درمان مرسوم که شامل درمان با داروهای ضد روان پریشی بود، درمان CBT را نیز دریافت کردند. گروه دیگر درمان متعارف و مرسوم را به تنهایی دریافت کردند. بارها نشان داده شده است که CBT در انواع بیماریهای روانشناختی موثر است. روانشناس از تکنیکهای عملی برای کمک به اصلاح افکار و احساسات نادرست یا ناکارآمد از طریق مقایسه انتقادی آن افکار با حقایق قابل مشاهده استفاده میکند. به عنوان مثال، اگر فردی معتقد است که «مطمقاً هیچ کاری انجام نمیدهد»، یکی از تکنیکهای CBT تشویق فرد به داشتن یک دفترچه یادداشت است که بصورت دقیق فعالیت های روزانه نوشته شده است.
پیشنهاد میکنیم بخوانید: اختلال طیف اسکیزوفرنی، علائم و نشانه های آن
درمانگر بعداً این دفترچه خاطرات را با مراجع مرور میکند و حقایق را با آنچه در قوه ادراک فرد ایجاد میشود، مقایسه میکند. تکالیف خانه هم شامل استراتژیهایی برای افزایش فعالیتهای پربار است. در مطالعه ذکر شده پیشتر، محققان درمان CBT را روی شناسایی و ترویج اهداف مشخص برای بهبود کیفیت زندگی و ادغام مجدد در جامعه متمرکز کردند. جلسات درمانی با استفاده از انواع فعالیتهای طراحی شده خاص، بکار گرفته میشود و به بیماران تکالیفی داده میشود که بین جلسات (تکالیف) تکمیل کنند.
بطور متوسط، بیماران این تحقیق در حدود 50 جلسه در 18 ماه شرکت کردند که هر جلسه 50 دقیقه طول کشید. اگرچه بیماران و درمانگران میدانستند که آیا بیمار درمان CBT دریافت میکند یا خیر، اعضای تیم تحقیقاتی که نتایج را اندازه گیری میکردند از روان درمانی شرکت کنندگان بی اطلاع بودند. در واقع، وقتی از این محققان خواسته شد حدس بزنند که یک فرد در کدام گروه روان درمانی قرار دارد، نمیتوانستند بگویند، یعنی فقط نیمی از موارد درست بوده است.
نتایج تحقیق
به نظر ما روانشناسان، این یک مطالعه بسیار مهم است؛ زیرا نشان میدهد که نوع خاصی از روان درمانی میتواند در کمک به سخت ترین علائم اسکیزوفرنی موثر باشد. در حالی که این مطالعه نیاز به تکرار توسط سایر محققین نیز دارد. علم روانشناسی معتقد است این احتمال وجود دارد که تکنیکهای CBT به مغز کمک میکند تا یادگیری اتفاق بیفتد و اینکه این یادگیری ممکن است منجر به سیم کشی مجدد مغز به روشی شود که مدارهای مغزی را که بدلیل بیماری زمینه ای به درستی کار نمیکنند، اصلاح یا دور بزند. یکی از ویژگیهای کلیدی درمان CBT ممکن است تاکید آن بر تمرکز مجدد از افکار منفی خودکار و غیرمولد به روشهای موثرتر و مناسب تر فکر و رفتار باشد. در واقع این درمان ممکن است نوعی توانبخشی شناختی باشد که به اصلاح نقایص مربوط به توجه و حافظه کاری کمک میکند.
نکته مهم این است که نیاز به این نوع بازسازی شناختی منحصر به بیماری اسکیزوفرنی نیست. بلکه دیگر اختلالات روانشناختی را نیز کاهش میدهد و ممکن است باعث اثربخشی CBT در افسردگی، اختلالات اضطرابی و اختلالات شخصیت و غیره شود. به نظر روانشناسان، CBT ممکن است نقضهای پردازش اطلاعات را که در طیف وسیعی از اختلالات روانشناختی مشترک است، تغییر دهد. انواع مختلفی از روان درمانی وجود دارد، اما تنها تعداد معدودی مانند درمان CBT با تکیه بر شواهدی از تحقیقاتِ به دقت انجام شده پشتیبانی میشوند. این مسئله نشان میدهد درمان از طریق صحبت کردن با یک درمانگر دلسوز و گوش دادن به او بهتر از درمانهای دیگر عمل میکند.
استفاده از ترکیب چندین روش درمانی مختلف، گاهی اوقات میتواند اثر افزاینده ای داشته باشد. مثلا برخی از مطالعات نشان داده اند که ترکیب CBT با دارودرمانی (درمان دارویی) میتواند منجر به بهبودی هر چه بیشتر هر درمان دیگر به تنهایی شود. البته در صورت امکان، تصمیم به ترکیب درمانها باید بر اساس شواهد بالینی باشد؛ زیرا در اغلب موارد، پزشکان انواع داروها را بدون اینکه شواهدی را در نظر بگیرند مبنی بر اینکه چنین ترکیباتی بیشتر ضرر نرساند، تجویز میکنند. ما خوشبین هستیم که ترکیب روان درمانی مبتنی بر شواهد با درمانهای دارویی مبتنی بر شواهد، به نتایج بهتر و طولانی تری منجر میشود. از سوی دیگر، درمان یک بیمار با چندین داروی ضد افسردگی و همراه با چندین تثبیت کننده خلق و خو و داروهای ضد روان پریشی و عوامل ضد اضطراب ممکن است بیشتر از اینکه مفید باشد، ضرر داشته باشد.
مزیت روان درمانیهای مبتنی بر شواهدی مانند CBT این است که میتوانند توسط افراد آموزش دیده ای که پزشک نیستند نیز انجام شوند. گروههای مراقبت از افراد مبتلا به بیماریهای شدید روانپزشکی از وجود تیم هایی مانند متخصصان سلامت روان که شامل روانپزشکان، روانشناسان، مددکاران اجتماعی و درمانگران هستند، استفاده میکند. چنین رویکردهای تیمی به درمانگرهای مؤثر اجازه میدهد تا برای دسترسی به درمان مراجعان بهتر به شیوه ای مسئولانه اقدام کنند. ما قویاً رویکردهای تیمی را تشویق میکنیم و معتقدیم استفاده از بروزترین روشهای مبتنی بر شواهد برای درمانگران ضروری است.
تازه های CBT برای درمان اسکیزوفرنی
چه تکنیک های CBT برای اسکیزوفرنی استفاده می شود؟
رویکردهای خاص CBT مورد استفاده در درمان اسکیزوفرنی شامل بازسازی شناختی، آزمایش های رفتاری / آزمون واقعیت، خود نظارتی و آموزش مهارت های مقابله ای است.
دوره CBT برای اسکیزوفرنی چیست؟
چند جلسه CBT برای اسکیزوفرنی لازم است؟ اگرچه اسکیزوفرنی یک بیماری طولانی مدت است، دوره CBT باید حداکثر برای 30 الی 40 جلسه انجام شود. این یک درمان بلند مدت است و به مراجع این امکان را می دهد تا علائم را به بعد از درمان به تنهایی مدیریت کند.
آیا CBT برای اسکیزوفرنی موثر است؟
بر اساس یک بررسی در سال 2023، CBT به ویژه در درمان علائم مثبت اسکیزوفرنی، علائمی که فرد علاوه بر واقعیت تجربه می کند، موثر است. این علائم پس از ابتلای فرد به این بیماری ظاهر می شوند و شامل هذیان، توهم و رفتار نامنظم می شوند.
