بازی یکی از اساسی ترین روش هایی است که از طریق آن نوزاد یاد میگیرد که چطور حرکت کند، ارتباط برقرار کند، اجتماعی شود و محیط اطراف خود را شناسایی نماید و در طی اولین ماه زندگی، نوزاد از طریق تعامل با شما (به عنوان مادر) یاد می گیرد. اولین چیزی که نوزاد شما خواهد آموخت، از طریق تداعی احساس لمس شما، شنیدن صدای شما و دیدن تصویر شما با دریافت آن چیزی است که برای رفع نیازهایش ضرورت دارد. شما می توانید از طریق تحریک مثبت حواس نوزاد مانند لبخند زدن، صداهای آرام بخش و در آغوش کشیدن های ملایم یادگیری نوزاد را تقویت کنید.
حتی در این سنین ابتدایی نیز نوزادان آماده آموختن در مورد دنیای اطراف هستند. یک نوزاد علاقه دارد که به چهره اطرافیان، بخصوص مادرش، نگاه کند. به همین ترتیب، در روزها و هفته های اول زندگی، نوزاد می تواند صدای مادرش را شناسایی کند. نوزاد شما می تواند به صدای شما (و یا صداهای جذاب دیگر) پاسخ دهد این پاسخ معمولاً از طریق گوش به زنگ شدن و کم شدن فعالیت کودک قابل مشاهده خواهد بود. زمانی که شما با نوزاد خود صحبت می کنید، چهره شما و صدایتان بعنوان منبعی برای دریافت احساس آرامش و امنیت برای نوزاد تداعی میشود. غریزه نوزاد حتی به شکلی است که می تواند به حس لامسه نوک پستان را برای مکیدن شیر بدون بینایی پیدا کند.
انواع رفلکس های کودکی در نوزادان:
- رفلکس مورو
- رفلکس تونیک نامتقارن گردن
- رفلکس تونیک متقارن گردن
- رفلکس گراسپینگ
- رفلکس جستو
- رفلکس مکیدن
- رفلکس پلانتر یا بابینسکی
- رفلکس چشمک
- رفلکس مردم چشم
- رفلکس گالانت
- رفلکس گام برداشتنن
- رفلکس خزیدن
- رفلکس چشم عروسکی
اهمیت بازتاب ها در بقای نوزادان
نوزادان با بعضی توانایی های ذاتی به دنیا می آیند که به آن بازتاب می گویند. این بازتاب ها پاسخ هایی از پیش برنامه ریزی شده در مقابل بعضی محرک های معین هستند. کارکرد این بازتاب ها تضمین بقای نوزاد است. اما همچنین این بازتاب ها موقعیتی را برای یادگیری و تعامل کودک با دنیا فراهم می کنند. برای مثال، اگر شما انگشت خود را به آرامی بر گونه نوزاد بکشید، او سر و دهان خود را به سمت انگشت شما می چرخاند و تلاش می کند که انگشت شما را به دهان ببرد.
از زمانی که نوزاد به سن سه هفتگی رسید، دیگر صرفاً سر و دهان خود را از روی بازتاب به سمت پستان و یا شیشه شیر نمی چرخاند. بلکه او آموخته است که این تحریک به معنی مهیا شدن منبع تغذیه برای او خواهد بود.
علائم آمادگی نوزاد برای یادگیری
در طی ماه های اولیه پس از تولد، نوزاد شما اغلب زمان روز و شب را در خواب به سر خواهد برد. با افزایش سن و رشد بیشتر او زمان بیشتری را بیدار خواهد ماند. مهم است که بتوانید زمانی که نوزاد آماده یادگیری و بازی است را شناسایی کنید. گاهی علی رغم اینکه نوزاد بیدار است، نمیتوان با او بازی کرد، چرا که کلافه است و یا به علت نیاز خاصی (گرسنگی، خیس بودن پوشک) بیدار شده است. نوزاد زمانی آماده بازی و یادگیری است که هشیار است و فعالیت کمتری دارد (کمتر دست و پا می زند، سر و صدای کمتری ایجاد میکند) و توجه بیشتری به پیرامون خود دارد.
نوزادی که علی رغم بیداری فعالیت زیادی دارد (دست و پا می زند، پیچ و تاب می خورد، لگد می زند) توانایی کمتری در متمرکز شدن روی شما خواهد داشت. اگر تلاش کنید توجه او را جلب کنید، او کلافه خواهد شد و ممکن است گریه کند. در طی ماه های آتی بهتر است این علائم را در کودک خود شناسایی کنید تا بتوانید بهترین زمان برای بازی با نوزاد را تشخیص دهید.
ترغیب نوزاد به یادگیری فعال
همانطور که از نوزاد خود مراقبت می کنید، نوزاد نیز حس لمس، تن صدا و چهره شما را شناسایی خواهد کرد. شما می توانید در هفته های اول بعضی اسباب بازی های مناسب نوزادان را برای کودک خود تهیه کنید تا بتوانید بوسیله آنها، حواس شنوایی، بینایی، لامسه نوزاد را تحریک کنید. این اسباب بازی ها می توانند شامل موارد زیر باشند:
- جغجه
- اسباب بازی های بافتنی
- اسباب بازی های موزیکال
- آینه های نشکن تخت
سعی کنید از اسباب بازی هایی استفاده کنید که دارای رنگ ها (مانند؛ قرمز، سفید و سیاه) و الگوهای متضادی زیاد باشند که حس بینایی در حال رشد نوزاد را بیشتر تحریک کنند. هر چه بینایی نوزاد بیشتر رشد کند، او می تواند با محیط اطرافش ارتباط بیشتری برقرار نماید و از این طریق بیشتر یاد بگیرد.
ایده هایی برای ترغیب نوزاد به بازی و یادگیری
- یک موسیقی آرام بخش پخش کنید و همزمان نوزاد خود را بغل کرد و هماهنگ با موسیقی او را خیلی آرام و ملایم تاب دهید.
- یک موسیقی و یا ریتم لالایی آرام و ملایم انتخاب کنید و آن را به آرامی برای نوزاد خود بخوانید، آشنایی کلمات شما و ریتم همراه آن برای کودک اثر آرام بخشی خواهد داشت. شاید این ایده بتواند در زمان هایی ناآرامی کودک به کمک شما بیاید.
- برای نوزاد شکلک درآورید! زبانتان را در مقابل او بیرون بیاورید و تلاش کنید که توجه او را به خود جلب کنید. اجازه دهید که او هم شکلک های شما را تقلید کند. به احتمال این کار توان یادگیری او را ارتقا خواهد داد.
- از اسباب بازی های محبوب نوزاد برای جلب توجه او استفاده کنید. می توانید جغجغه را به صدا درآورید تا او سرش را به دنبال صدا به اطراف بچرخاند.
- اجازه دهید نوزاد «هنگام بیداری» زمان هایی را روی شکم خود بماند تا توان گردن و شانه هایش تقویت شوند. در این زمان ضرورت دارد که حتماً مراقب نوزاد خود باشید! و اگر نوزاد خسته شد و یا نتوانست سر خود را برای مدت بیشتری نگه دارد و یا کلافه و خسته شد، سریعاً به او کمک کنید. به هیچ عنوان نوزاد را به روی شکم نخوابانید!!! نوزادان باید به پشت خوابانده شوند تا احتمال بروز خطر سندروم یا نشانگان مرگ ناگهانی نوزادان کاهش یابد.
- با نوزاد خود صحبت کنید، به یاد داشته باشید که رشد و تحول نوزادان با سرعت و کیفیت های متفاوتی رخ می دهد. اگر نگران توانایی نوزاد خود در مورد حس شنوایی و یا بینایی او هستید، بهتر است با پزشکتان در این مورد صحبت کنید. اگر علاقه مند هستید تا هوش و استعداد کودک خود را شناسایی کنید حتما مقاله (سنجش هوش استعدادیابی) را مطالعه کنید. توجه داشته باشید که برای سنجش خوش حتما از یک روانشناس کودک کمک بگیرید؛ ما در این مقاله روانشناس کودک نسرین زارعی با سالها تجربه را به شما معرفی می کنیم.
منبع: babycenter.com، kidshealth.org
