اثر والدین بر تربیت کودکان به دو شکل متفاوت است. رفتار والدین با کودک، تأثیری آشکاری دارد. مرکز مشاوره شمال تهران و دکتر روانشناس بالینی معتقدند والدینی که به طور مستمر با فرزندان خود حرف می زنند و برای آن ها کتاب می خوانند معمولاً کودکانی به وجود می آوردند که وسیع ترین خزانه لغات، بالاترین نمرات هوش و بهترین نمرات درسی را دارند. والدینی که هنگام درخواست اطلاعات از کودکان خود با آن ها استدلال می کنند، معمولاً فرزندانی مدنی تر دارند. تأثیرگذاری خانواده را از یافته های زیر می توان متوجه شد.
از بین ۱۰۰۰ کودک آمریکایی برخی از کودکانی که در خانه بزرگ شده بودند و برخی از کودکانی که مدت زمان کوتاه یا بلندی را در مهد کودک گذرانده اند نتیجه به دست آمده این بود که کودکانی که در خانه بزرگ شده بودند، با این که استقلال کم تری داشتند اما از همدلی بیشتری برخوردار بودند، تحکم خودمحوری کمتری را هم از خود نشان میدادند.
باور آمیخته با عواطف و همانند سازی
والدین از طریق ویژگی های شخصی خود نیز می توانند بر کودکان اثر بگذارند، کودکان در مورد خودشان به نتیجه گیری هایی می رسند که غالباً نادرست است. زیرا احساس می کنند چون فرزند آن مادر یا پدر هستند باید این ویژگی را داشته باشند، که این باور را باور آمیخته با عواطف و همانند سازی می نامند. بنابراین اگر والدی خود یا فرزندش را مهربان، عادل و یا صبور بداند کودک فرض می کند حتماً این صفت ها را دارد، بنابراین همین باور باعث احساس خوشایندی در او می شود و به مرور همین رفتار می تواند از طریق الگو برداری صحیح از والد در او شکل بگیرد.
شواهد نشان می دهد که اگر کسی خانواده کودکی را مورد قضاوت یا نقد قرار بدهد کودک عصبانی میشود، علت اضطراب یا عصبانیت از چنین رفتاری در کودک این است که کودک به طور ناخودآگاه فرض میکند هر نقدی به خانواده اش انتقاد از خود آن هاست. مرکز مشاوره شمال تهران و دکتر روانشناس بالینی معتقدند؛ در کنار خانواده، گروه همسالان نیز در تعیین و تثبیت رفتار کودک نیز اثر گذارند، اما چون کودک از بدو تولد تا ۵ سالگی که بیش تر وقت خود را در کنار مادر و پدر میگذارد، تأثیر بسزایی از همسالان خود که نقشی اساسی در خلق و خوی او داشته باشند نمی گیرد.
ترجیح کودک برای انتخاب دوست در معاشرت کردن
مهم اینکه بچه ها کودکانی را برای معاشرت انتخاب میکنند که ارزش ها و علایقشان مشابه به هم باشد. کودکی که برای کار مدرسه ارزش قائل باشد دوستانی انتخاب میکند که آنها هم به همین منوال رفتار میکنند و چون این کودک خود دوستانش را انتخاب کرده، پس نمی شود گفت تأثیر بسزای دوستانش باعث موفقیت او در درس است.
هیچ جامعه ای وجود ندارد که بیان نکند خانواده تأثیر بسزایی در خلق و خو و رشد کودک ندارد، این امر واقعیتی غیر قابل انکار است که نقش خانواده بر رشد، اخلاقیات و هدفمندی کودک بسیار بسزا است.
پس در کنار نظریه تأثیر ژن ها بر تربیت فرزندان، تأثیر خانواده و اصول تربیتی آن ها و نحوه رفتار والد بر کودک یکی از اساسی ترین عامل، تربیتی در فرزندان میباشد.
اهمیت تعامل بین والدین و کودک
اوبرادویچ که تحقیقاتش به بررسی این موضوع می پردازد که چگونه محیط های مراقبتی به سلامت، یادگیری و رفاه کودک در طول زمان کمک می کند، می گوید که یافتن تعادل مناسب هنگام تعامل با کودکان به ویژه در مهدکودک مهم است. شروع مدرسه ابتدایی زمان چالش برانگیزی است که از بچه ها انتظار می رود توجه، احساسات و رفتارهای خود را بدون کمک مستقیم والدین مدیریت کنند.
7 نکته مهم در تربیت کودک
- رفتار خوب کودک خود را تشویق و تحسین کنید.
- نسبت به برخی از سوء رفتارهای کودک، به طور فعال بی توجهی کنید.
- پس از اینکه یک رفتار نامطلوب را به عنوان هدف در نظر گرفتید، رفتار خوب جایگزین آن را پاداش دهید.
- کودک خود را برای تمرین نمودن رفتاری که از او می خواهید یاد بگیرید کمک نمایید.
- از قانون های آموزشی معتبر استفاده کنید در جهت رفتارهای که برای فرزندتان ناخوشایند است.
- والد منظمی باشید. قوانین خانوادگی روشن، امور روزمره قابل پیش بینی را وضع کرده و در فعالیت های کودک خود، ثبات داشته باشید.
- برای کودک خود الگویی باشید که می خواهید آن فرد در آینده باشد.
