سوالات رایج در مورد وسواس فکری و عملی (OCD)
- آیا درمان وسواس فکری در زنان و مردان نیازمند مصرف دارو است؟
- آیا وسواس تنها خود را با وسواس تمیزی نشان میدهد؟
- وسواس ریشه وراثتی دارد یا در اثر عوامل محیطی و مشکلات روحی ایجاد میشود؟
- چگونه میتوان وسواس فکری و عملی را تشخیص داد؟
- آیا برای وسواس درمانی وجود دارد؟
سوالات مطرح شده در بالا تنها بخشی از سوالات متداول در خصوص وسواس فکری است. با توجه به اینکه شیوع وسواس فکری و عملی در زنان بیش از مردان است، این مقاله به معرفی و درمان وسواس فکری در زنان پرداخته است.
روانشناس درمان فکری زنان
وسواس فکری به افکار هجومی که به طور مداوم در ذهن انسان تکرار میشود، اشاره دارد. در واقع وقتی دغدغه ها و مشکلات فکری به نشخوار فکری تبدیل شوند، وسواس فکری آغاز شده است. اصولاً وسواس فکری خود را وسواس عملی نشان میدهد. یعنی فرد در راستای آرامش بخشیدن به ذهن خود، دستورات حاصل از افکار وسواس گونه را چندین بار اجرا میکند. این تکرار ممکن است تا خسته و عصبی شدن فرد ادامه داشته باشد.
بسیاری از افراد گمان میکنند که وسواس تنها به وسواس عملی تمیزی محدود میشود. اما باید گفت نشخوار مداوم افکار و انجام چندین باره کارهایی که درست انجام شده اند نیز میتواند نشانه بروز وسواس باشد. به طور کلی وسواس فکری خود را با اشکال گوناگونی همچون ترس از بیماری، ترس از نجاست، ترس از دست دادن، ترس فراموش کردن، ترس انجام کار غیر اخلاقی و غیره نشان میدهد.
عدم درمان وسواس فکری زمینه را برای بروز وسواس عملی فراهم میکند. در وسواس عملی فرد چندین بار عملی را تکرار میکند. در واقع تکرار کارها نمیتواند رضایتی را برای فرد به ارمغان آورد در نتیجه این روند ادامه خواهد داشت. به طور مثال در وسواس عملی میتوان شاهد چیدمان قرینه و منظم اجسام توسط فرد مبتلا بود. همچنین این بیماری میتواند خود را با شستن های زیاد، چک کردن های افراطی و غیره نشان دهد.
عموم بانوان دانش محدودی در خصوص وسواس فکری دارند. از این رو لازم است آنها با دیدن کوچکترین علائمی از این بیماری مراجعه به روانشناس را در اولویت قرار دهند زیرا درمان وسواس فکری در زنان در مراحل اولیه می تواند مانع از بروز وسواس عملی در آنها شود.
داروی وسواس فکری
اصولاً برای درمان وسواس فکری در زنان از دارو درمانی و روان درمانی به صورت همزمان استفاده میشود. در واقع لازم است در همان ابتدای امر علت بروز این مشکل شناسایی شود. بسیاری از بانوان استرس و افسردگی خود را با رفتارها و افکار وسواس گونه نشان میدهند. به همین دلیل داروهای ضد افسردگی از جمله داروهای متداولی است که برای درمان این بیماری مورد استفاده قرار میگیرد. لازم به ذکر است مصرف خودسرانه دارو به هیچ عنوان توصیه نمیشود زیرا روانپزشکان و روانشناسان بر اساس شرایط روحی و جسمی بیمار بهترین روند درمان را تجویز میکنند.
بهترین روش درمان وسواس فکری بدون دارو
درمان وسواس فکری اگر در مراحل اولیه بروز آن صورت گیرد ممکن است بدون مصرف دارو نیز قابل درمان باشد. این شیوه درمانی باید تحت نظر روانشناس حاذق و با حضور در جلسات مستمر روان درمانی صورت گیرد. اما در کنار جلسات روان درمانی، فرد میتواند با تمرینات زیر بر افکار وسواس گونه خود غلبه کند:
ذهن انسان بدون هیچ محدودیتی میتواند به هر آنچه که میخواهد فکر کند. اما توجه به افکار در اختیار خود انسان است. افراد مبتلا به وسواس فکری نباید تلاشی در جهت فکر نکردن انجام دهند. بلکه آنها باید افکار خود را بپذیرند اما به آنها توجه ای نشان ندهند.
در اثر وسواس فکری مغز دستوراتی را صادر میکند که فرد میتواند عکس آن عمل کند. به طور مثال وقتی افکار وسواس گونه به فرد تلقین میکنند چیزی کثیف است، فرد میتواند به جای شستن و تمیز کردن آن به جسم کثیف نزدیک شود و آن را لمس کند.
هیچکس به اندازه خود انسان نمیتواند در رفع مشکلات به او کمک کند. پس فرد با خود مراقبتی و در نظر گرفتن طرح های تشویقی و تنبیهی میتواند بر وسواس غلبه کند. همچنین وراثت نقش مهمی را در وسواس ایفا میکند. بنابراین در صورت وجود فرد وسواسی در خانواده لازم است با خود مراقبتی مانع از بروز این رفتار شد.
درمان وسواس تمیزی در زنان
وسواس تمیزی یکی از متداول ترین اشکال وسواس فکری و عملی است. در این نوع از وسواس فرد به تمیز کردن بیش از اندازه همه چیز علاقمند است. وسواس تمیزی در طولانی مدت موجب مختل شدن زندگی فرد بیمار میشود. همچنین این بیماری بار روانی بسیار زیادی را برای اطرافیان فرد مبتلا نیز به همراه دارد.
به منظور درمان وسواس تمیزی لازم است که علت بروز این رفتار شناسایی شود. همانطور که گفته شد در بسیاری از مواقع این بیماری ریشه در مشکلات روحی همچون استرس، افسردگی و غیره دارد. برای رفع این مشکل لازم است که فرد مبتلا علاوه بر جلسات روان درمانی از دارو نیز استفاده کند.
معجزه درمان وسواس
وسواس فکری و عملی بر خلاف باور عموم جامعه قابل درمان است. فرد مبتلا به وسواس اصولاً نسبت به رفتارهای وسواس گونه خود واقف نیست و آن را عادی تلقی میکند. بنابراین لازم است در مرحله اول بیمار بپذیرد که رفتارهایش به خودش و اطرافیانش آسیب وارد میکند. بعد از مرحله پذیرش و با کمک درمان دارویی و مشاوره فرد میتواند معجزه درمان وسواس را لمس و به زندگی عادی بازگردد.
علائم و نشانه های وسواس فکری
- ترس مداوم از آلودگی، نجاست، میکروب و غیره
- داشتن تصورات و افکار بیش از اندازه جنسی
- ترس از کمبود و نبود اقلام ضروری
- حساسیت بیش از اندازه به اخلاقیات (بررسی مداوم حرف ها و حرکات در راستای درست و یا نادرست بودن آن)
- توجه بیش از اندازه به نظم و قرینگی اجسام
- وابستگی فکری به خرافات (بررسی خوش یمن و بد یمن بودن رویدادها)
- ترس از دست دادن اطرافیان
عدم درمان وسواس فکری در زنان و مردان میتواند زمینه ساز مشکلات بزرگتر و لاینحل تر باشد. بنابراین در صورت بروز این قبیل علائم مراجعه به مرکز مشاوره اینجا مکث بهترین انتخاب است زیرا در این مرکز بهترین تیم روانشناسی و روانپزشکی مشکلات را بررسی و درمان می کند.
منابع: webmd.com، mayoclinic.org، healthline.com
