مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین چیست و چه کاربردی دارد؟ مصرف این نوع از داروها میتواند چه عوارض و مزایای به همراه داشته باشد؟ تداخل دارویی تا چه اندازه در به کارگیری آنها موثر است؟ در ادامه در نظر داریم به طور کلی به بررسی برخی از مهمترین اطلاعات در این زمینه بپردازیم و راهنمایی دقیق ارائه دهیم. با مرکز مشاوره اینجا مکث همراه باشید و به خاطر داشته باشید که هیچگاه بدون تجویز روانپزشک هیچ کدام از داروها را استفاده نکنید.
مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین به عنوان داروهای ضد افسردگی دارای مزایای بسیاری هستند و توانسته اند جایگزین خوبی برای بسیاری از داروهای دیگر در این زمینه مانند داروهای سه حلقه ای باشند. این نوع از مهارکننده ها به دلیل اینکه عوارض و خطرات احتمالی بسیار کمتری که دارند، می توانند با اطمینان بیشتری مورد مصرف قرار گیرند. ولی اگر بیمار پاسخ مطلوبی با استفاده از داروهای مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین SSRI نشان ندهد در این صورت روانپزشک مجبور خواهی بود که از داروی دیگری استفاده کند که گاهی برای بعضی از مراجهین این مورد اتفاق می افتد.
درمان افسردگی با مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین
افسردگی به عنوان یکی از مهمترین بیماری های روحی و روانی، توانسته است زندگی بسیاری را تحت تاثیر قرار دهد. متاسفانه افراد زیادی هستند که حتی از میزان افسردگی خود مطلع نیستند. اگر میزان افسردگی در زمان مشخص و در شرایط مطلوب مورد بررسی قرار گیرد می تواند راحت تر درمان شود در غیر این صورت با مزمن شدن شرایط افسردگی عوارض و مشکلات بیشتری برای فرد ایجاد می شود. از مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین نه تنها برای درمان افسردگی بلکه برای درمان مشکلات دیگری نیز استفاده می شود که در ادامه به آنها اشره کرده ایم.
انواع مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین
از مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین میتوان برای درمان مشکلات مختلفی استفاده کرد. میزان دوز مصرفی آن باید به گونه ای باشد که در درمان موثر گردد در غیر اینصورت شاهد اثرات نامطلوب آن خواهید بود. مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین دارای انواع مختلفی می باشد که از مهمترین آنها میتوان موارد زیر را نام برد:
- سیتالوپرام (Celexa)
- اسیتالوپرام (Lexapro)
- فلوکستین (Prozac)
- فلووکسامین (Luvox, Luvox CR)
- سرترالین (زولوفت)
- ویلازودون (Viibryd)
سروتونین به عنوان یک ماده دارویی شیمیایی وظیفه این را دارد که پیام ها را بین سلول های عصبی منتقل کند. این ماده اغلب در دستگاه گوارش و عصبی بدن یافت می شود که از طریق مواد غذای مختلفی وارد بدن می شود. روش های مختلفی برای افزایش میزان آن در دست است. که از مهمترین آنها میتوان موارد زیر را نام برد:
- ورزش کردن
- آفتاب گرفتن
- داشتن رژیم غذایی سالم
- استفاده از تکنیک های آرام سازی
- مصرف ویتامین B
هر یک از این مواد می تواند به مقدار قابل ملاحظه ای در افزایش میزان سروتونین نقش موثری داشته باشد. کمبود این ماده در بدن می تواند به عنوان یکی از مهمترین علل ایجاد افسردگی و اضطراب در فرد در نظر گرفته شود. این ماده شیمیایی از یک آمینو اسید ساخته شده است که در غذاهایی مانند تخم مرغ، گوشت و پنیر یافت می شود. افت خلقی از جمله مهمترین علائم کاهش این ماده در بدن می باشد. مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین در زمانی که افسردگی عمده تشخیص داده شود می تواند تجویز گردد.
کاربرد مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین
کاربرد مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین چیست؟ همانطور که در بخش های قبلی اشاره شده این نوع از مهارکننده بیشتر به عنوان داروهای ضد افسردگی شناخته می شوند و به عنوان یک انتقال کننده عصبی، یکی از مهمترین مواد شیمیایی در بدن می باشد. از آن نه تنها برای درمان افسردگی بلکه برای درمان بسیاری از مشکلات نیز استفاده می شود که مهمترین آن شامل موارد زیر می باشد:
- تنظیم خواب
- تنظیم اشتها
- برطرف سازی افت خلق
- افزایش میزان یادگیری
- بهبود ساختن توانایی حافظه
مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین در صورتی می تواد اثرات مطلوبی به همراه داشته باشد که به مقدار مشخص و به طور منظم مورد استفاده قرار گیرد در غیر این صورت نمیتوان از مزایای آن بهره مند شد. از مصرف و یا قطع خودسرانه این دارو به شدت پرهیز کنید زیرا در غیر این صورت گرفتار عواقب و خطرات زیاد آن خواهید بود. این نوع از داروها، جزو داروهای قوی به شمار می آیند و در به کارگیری آنها باید اصول کار در نظر گرفته شود. مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین در بین سایر داروهای ضد افسردگی به دلیل کارایی مطلوب و داشتن کمترین میزان عوارض توانست است جایگاه ویژه ای به دست آورد.
عوارض مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین
با همه مزایای که مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین دارند به کارگیری این نوع از داروها عاری از عیب نیستند. به ویژه اگر میزان دوز مطلوبی از آنها انتخاب شود می تواند خطرات جدی به همراه داشته باشد. از جمله مهمترین عوارض بکارگیری مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین شامل موارد زیر است:
- بی خوابی
- سردرد
- بثورات پوستی
- تاری دید
- خواب آلودگی
- خشکی دهان
- تحریک پذیری یا عصبی شدن
- احساس سرگیجه
- درد مفاصل یا عضلات
- دل پیچه، تهوع یا اسهال
- کاهش میل جنسی
- مشکل در نعوظ یا انزال
مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین اگر چه اعتیاد آور نمی باشند ولی اگر به طور ناگهانی مصرف آن قطع شود در این صورت می تواند باعث بروز اختلال هایی به صورت سندروم دارویی شود. در اثر قطع مصرف این دارو ممکن است به اختلال هایی از جمله موارد زیر گرفتار شوید:
- تهوع
- سرگیجه
- بیقراری
- خستگی شدید
علائمی که از قطع ناگهانی آن ناشی می شود شبیه علائم مربوط به ابتلا به آنفولانزا می باشد. به همین دلیل به هیچ وجه خود سر مصرف این دارو را قطع نکنید. پزشک مربوط معمولاً با کاهش میزان دوز مصرفی سعی می کند که اثرات مربوط را کاهش دهد.
تداخل دارویی مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین
مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین می تواند با برخی از داروها سبب ایجاد مشکلات خاصی باشند. تداخل دارویی در به مصرف آنها را جدی بگیرید. اگر داروهای دیگری را مصرف می کنید، حتماً به پزشک مربوط اطلاع دهید. این نوع از مهارکننده ها در کنار مهارکننده های مونوآمین اکسیداز می تواند سبب ایجاد سندرم سروتونین شود. مصرف همزمان این دارو با ترامادول می تواند سبب تشنج باشد. مسمومیت از جمله مهمترین اثرات نامطلوب مصرف مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین با داروهای دیگر از جمله متادون، ضد افسردگی های سه یا چندحلقه ای است.
اگر چه در برخی از مواقع پزشک ممکن است به منظور افزایش کارایی استفاده از این داروها برخی دیگر از قرص ها را در اولویت قرار می دهد. گفتنی است که در بین هزاران نوع داروهای ضد افسردگی، مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین دارای کمترین میزان عوارض است به همین دلیل با اطمینان خاطر بیشتر مد نظر قرار می گیرد.
اثر مواد مخدر بر مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین
برخی از مواد مخدر موجود می تواند اثر شادی آور کاذبی را در فرد ایجاد کند، این نوع از مواد با افزایش ناگهانی سروتونین موجود در مغز سبب ایجاد چنین حالت هایی می شود که از جمله مهمترین آنها میتوان به اکستازی اشاره کرد. مصرف مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین به همراه مواد مخدر یاد شده می تواند سبب ایجاد سندروم های خطرناک شده و حتی خطر مرگ را نیز به همراه داشته باشد.
داروهایی که برای درمان روح و روان فرد مورد استفاده قرار می گیرد. به طور جدی قوی هستند و تحت هیچ شرایط مشابه داروهای تجویز شده برای سلامت جسمی فرد نمی باشد به همین دلیل اگر به صورت منظم استفاده نشوند و یا اینکه به صورت ناگهانی قطع شود، می تواند خطرات جدی به همراه داشته باشد. به همین دلیل تاکید می شود حتماً زیر نظر پزشک مصرف آنها هدف قرار گیرد. در برخی از مواقع پزشک آزمایش خون دریافت می کند تا میزان دوز مصرفی را مشخص کند.
مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین SSRI در تنظیم خلق و خوی انسان میتواند اثرات مطلوبی داشته باشد، به منظور درمان افسردگی و اضطراب به کارگیری داروهای مختلف یکی از مهمترین روش های درمان می باشد و برای این منظور نیز داروهای مختلفی در دست است، روانپزشک مربوط میتواند به راحتی با انجام آزمایش های مختلف تشخیص دهد که کدام یک از آنها می تواند گزینه مناسبی برای درمان بیمار باشد.
باید و نبایدهایی در مورد مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین
-
آیا مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین علاوه بر سلامت روان در سلامت جسمی فرد نیز می تواند اثربخش باشد؟
بله. این نوع از مهارکننده ها نقش بسیار مهمی در سلامت جسمانی فرد دارند، به عنوان مثال از کارایی آن میتوان در درمان بیماری های مربوط به حرکات روده ای و سلامت رشد استخوان ها استفاده کرد. در برخی از مواقع نیز سکس تراپیست می تواند به منظور از بین بردن اختلال های عملکرد جنسی تجویز این نوع از داروها را در اولویت قرار دهد.
-
آیا کمبود مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین می تواند سبب کاهش میل جنسی باشد؟
بله. کاهش این ماده در بدن می تواند به مقدار قابل ملاحظه ای میل فرد به مسائل جنسی را کاهش دهد. البته در برخی از مواقع از جمله مصرف نامنظم مهارکننده، کاهش میل جنسی میتواند به عنوان عوارض آن در نظر گرفته شود.
-
مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین چه کمکی به روحیه ما می کند؟
در صورتی که بدن دارای سروتونین کافی باشد در این حالت حس نشاط و شادی در بدن او بیشتر خواهد بود. وجود آب به مقدار کافی سبب می شود، فرد استرس کمتری را تجربه کند و به طور کلی از نظر خلق وضعیت بهتری داشته باشد. مصرف این دارو می تواند در بهبود شدن خلق و خوی فرد بسیار موثر باشد.
